I - Lời nói đầu
Rất nhiều người hỏi tôi về nghề y tá ở Mỹ, nhưng tôi chưa dám trả lời 1 câu hỏi nào. Sau khi phỏng vấn 12 người làm nghề y tá, mỗi người có chức vụ và nhiệm vụ khác nhau, tôi lại càng thêm mơ hồ về ngành này. Tham khảo thêm tài liệu và các ý kiến của người Việt/Mỹ tôi không thấy có bài nào đầy đủ về nghề y tá ở Mỹ. Vì vậy bài này chỉ nằm trong phạm vi những người tôi đã phỏng vấn, họ là những người đang hành nghề y tá, có lẽ thông tin của họ chính xác hơn. Mong rằng sẽ giúp được cho các bạn, những người sẽ và mới tới Mỹ định cư, có được một cái nhìn sáng suốt hơn khi chọn nghề sẽ làm việc ở Mỹ.
II - Định nghĩa chữ "Y Tá"
Phụ giúp y sĩ chữa trị thương tật cho bệnh nhân đã có từ lâu đời, nhưng nghề y tá chính thức được công nhận thì phải kể đến công lao của bà Florence Nightingale, và ngày nay, những người làm nghề y tá xem bà như vị tổ sáng lập ra nghề này. Trước và sau ngày giải phóng, “Y Tá” là danh từ chỉ chung cho những người phụ bác sĩ chăm sóc cho bệnh nhân, thời gian học để trở thành y tá cũng chỉ khoảng 9 tháng (?) trong quân đội tới 1 năm (?) ở các trường dạy nghề. Những năm gần đây nhiều người học “Nursing” nhất định không chịu gọi mình là y tá, và có từ mới là “Điều Dưỡng Viên” để gọi những người học 4 năm trở lên hay đơn giản là có bằng cử nhân về “Nursing”. Theo sự hiểu biết của tôi, những người học 9 tháng, 1 năm, 2 năm, 3 năm, 4 năm, 6 năm hay 8 năm để có bằng tiến sĩ về nursing cũng không được gọi là bác sĩ. Trong Anh ngữ người có bằng PhD thì được gọi là Doctor, như vậy người có bằng PhD về Nursing và người có bằng Doctor về Medicine, giả sử có người bị thương và người ta hỏi:”Is there any doctor in the house?” vậy thì ai là người sẽ bước ra?
Trong phạm vi bài này, chúng ta hãy đồng ý với nhau gọi họ là “y tá” cho nó tiện, khi nào những nhà ngôn ngữ kiếm ra được tên riêng cho họ thì đổi lại vẫn chưa muộn.
III – Nhiệm vụ chung của Y Tá
Theo Bộ Lao Động Hoa Kỳ, nhiệm vụ chung của Y Tá gồm các công việc sau:
Tùy theo luật của từng tiểu bang, thời gian đào tạo và bằng cấp cho phép y tá được làm những công việc gì và không được phép làm những việc gì. Xin được giới hạn thông tin từ 12 người mà tôi đã phỏng vấn họ.
1 – Medical Assistant – Phụ tá bác sĩ/y sĩ – Phụ tá y tế
Chức vụ này cũng gây nên nhiều sự nhầm lẫn – Có phòng mạch bác sĩ gọi họ là Physician Assistant (PA) (phụ tá bác sĩ), có phòng mạch lại gọi họ là Nurse (Nr) hay Medical Assistant (MA). Có MA/Nr/PA được phép chích, có người không, lại có người chỉ làm văn phòng. Sao mà nhiêu khê thế, như vậy thật sự chức vụ và nhiệm vụ của họ là gì?
Đó là tùy theo thời gian và chương trình đào tạo. Đơn giản là họ đã học những gì ở trường, và được chứng nhận đủ tiêu chuẩn làm những việc gì (Training & Certification)
A - Medical Office Clinical Assistant Certificate
Thời gian học từ 1 – 3 tháng. Chương trình học bao gồm các lớp sau:
Lương khởi đầu khoảng $15/ giờ theo thời gian được tăng lương. Người tôi phỏng vấn là một cô gái trẻ, người Rwanda làm được hơn 2 năm và lương hiện tại là $18/giờ . Chương trình học không đòi hỏi tiếng Anh phải giỏi, theo lời cô này, và tôi cũng thử (Test) thì cố chỉ học ESL ở trung tâm của thành phố dạy miễn phí, rồi ghi danh học lớp lớp này (miễn phí) và ra đi làm. Hiện cô đang học online thêm về nursing, hy vọng sẽ xin vào bệnh viện làm nurse sau này.
Chương trình các trường vocational/ technical & community college college cũng có dạy. Thời gian học ở các trường này khoảng 2 quarters semester 25 credits hay khoảng 6 tháng. Nghề này có lẽ thích hợp với người Việt có trình độ Anh ngữ trung bình, sau khi học xong có thể xin việc ở các phòng mạch bác sĩ Việt Nam.
B – Medical Insurance Billing & Coding
Thời gian học từ 1 – 3 tháng. Chương trình học bao gồm các lớp sau:
Cô bé tôi phỏng vấn là người Việt, làm cho phòng mạch bác sĩ Việt Nam được 5 năm và lướng là $17/giờ có full medical/dental benefit.
C - Diploma in Medical Assisting & Associate of Applied Science Degree
Người có bằng diploma hay AAS công việc của họ cũng tương tự như người có chứng chỉ về medical assistant, chỉ khác 1 chút là, nếu họ thi & được chứng nhận về lấy máu, chích ngừa, thì họ được phép làm những công việc này.
Tôi tới khám định kỳ thì được anh chàng người Ukraine lấy máu, thì được biết anh ta chỉ có diploma về medical assistant và certified về Phlebotomy. Làm được 4 năm, lương khởi đầu là $17/ giờ, hiện tại là $22/giờ. Còn cô y tá chích ngừa viên gan B thì có bằng AAS làm được 2 năm lương $22/giờ, đang học tiếp part time Physician Assistant trên đại học. Rồi được chính bác sĩ chích cho 1 mũi thuốc làm thư giãn bắp thịt gì đó.
Nói tóm lại phụ tá bác sĩ (Medical assistant) nói chung cũng có thể gọi họ là y tá, công việc của họ đơn giản là những việc được phép làm và không được phép làm sau đây:
-Được làm: Chuẩn bị hồ sơ bệnh lý của bệnh nhân, đo huyết áp, cân nặng, chiều cao, chuẩn bị phòng khám, tẩy trùng dụng cụ khám của bác sĩ, cứu cấp bằng phương pháp hô hấp nhân tạo (CPR), chuẩn bị cho bệnh nhân để bác sĩ khám bịnh, công việc văn phòng, kiểm tra hàng tồn kho y tế (Inventory medical supplies), trả lời phone v.v. – Chích ngừa, lấy máu, thử lao nếu được chứng nhận.
2 – Physician Assistant – Phụ tá bác sĩ.
Khoảng giữa thập niên 1960, Dr. Eugene Stead – Duke university of Medicine, South Carolina mỡ lớp giảng dạy đầu tiên về physician assistant, dành cho những cựu hải quân Mỹ đã có kinh nghiệm về y tế. Nhằm mục đích bổ xung cho tình trạng đang thiếu hụt trầm trọng các bác sĩ chăm sóc sức khoẻ thời đó. Vì vậy có thể nói ông là người sáng lập ra ngành “Phụ tá bác sĩ” PA.
Tiếng Anh rất đúng, mà dịch ra tiếng Việt càng chính xác hơn vai trò và nhiệm vụ của một PA. Trước tiên chúng ta cần xác định nhiệm vụ của phụ tá bác sĩ và công việc của y tá (Nurse) là HOÀN TOÀN KHÁC NHAU.
Không phải thi lấy license như registered nurse và cũng không phải làm residency như bác sĩ y khoa, PA học xong thi certified (Physician Assistant National Certifying Examination gọi tắt là PAC) là đi làm luôn. Hay tiếp tục học master gồm các lớp sau:
Nghề này chỉ đòi hỏi tiếng Anh cỡ ENG 101 trở lên, có lẽ sẽ thích hợp với nhiều người Việt Nam có trình độ Anh ngữ tương đương TOEFL iBT 82. Học phí đương nhiên là mắc rồi $28,000/1 năm. Người bạn phi Luật Tân từ làm y tá rồi học tiếp PA. Kinh nghiệm nghề nghiệp y tá + PA 32 năm, lương hiện giờ là $138,000/ 1 năm
- Các em học sinh và các bạn, nếu thấy nghề này thích hợp thì nên tìm hiểu thêm trước khi quyết định chọn theo học.
Rất nhiều người hỏi tôi về nghề y tá ở Mỹ, nhưng tôi chưa dám trả lời 1 câu hỏi nào. Sau khi phỏng vấn 12 người làm nghề y tá, mỗi người có chức vụ và nhiệm vụ khác nhau, tôi lại càng thêm mơ hồ về ngành này. Tham khảo thêm tài liệu và các ý kiến của người Việt/Mỹ tôi không thấy có bài nào đầy đủ về nghề y tá ở Mỹ. Vì vậy bài này chỉ nằm trong phạm vi những người tôi đã phỏng vấn, họ là những người đang hành nghề y tá, có lẽ thông tin của họ chính xác hơn. Mong rằng sẽ giúp được cho các bạn, những người sẽ và mới tới Mỹ định cư, có được một cái nhìn sáng suốt hơn khi chọn nghề sẽ làm việc ở Mỹ.
II - Định nghĩa chữ "Y Tá"
Phụ giúp y sĩ chữa trị thương tật cho bệnh nhân đã có từ lâu đời, nhưng nghề y tá chính thức được công nhận thì phải kể đến công lao của bà Florence Nightingale, và ngày nay, những người làm nghề y tá xem bà như vị tổ sáng lập ra nghề này. Trước và sau ngày giải phóng, “Y Tá” là danh từ chỉ chung cho những người phụ bác sĩ chăm sóc cho bệnh nhân, thời gian học để trở thành y tá cũng chỉ khoảng 9 tháng (?) trong quân đội tới 1 năm (?) ở các trường dạy nghề. Những năm gần đây nhiều người học “Nursing” nhất định không chịu gọi mình là y tá, và có từ mới là “Điều Dưỡng Viên” để gọi những người học 4 năm trở lên hay đơn giản là có bằng cử nhân về “Nursing”. Theo sự hiểu biết của tôi, những người học 9 tháng, 1 năm, 2 năm, 3 năm, 4 năm, 6 năm hay 8 năm để có bằng tiến sĩ về nursing cũng không được gọi là bác sĩ. Trong Anh ngữ người có bằng PhD thì được gọi là Doctor, như vậy người có bằng PhD về Nursing và người có bằng Doctor về Medicine, giả sử có người bị thương và người ta hỏi:”Is there any doctor in the house?” vậy thì ai là người sẽ bước ra?
Trong phạm vi bài này, chúng ta hãy đồng ý với nhau gọi họ là “y tá” cho nó tiện, khi nào những nhà ngôn ngữ kiếm ra được tên riêng cho họ thì đổi lại vẫn chưa muộn.
III – Nhiệm vụ chung của Y Tá
Theo Bộ Lao Động Hoa Kỳ, nhiệm vụ chung của Y Tá gồm các công việc sau:
- chữa trị bệnh nhân
- giáo dục bệnh nhân và người thân về các bệnh chứng
- khuyên nhủ an ủi bệnh nhân và người thân
- ghi chép và cập nhật thay đổi bệnh lý
- giúp xét nghiệm, thử nghiệm
- sử dụng máy móc, công cụ y tế
- thực thi chỉ định điều trị
- giúp theo dõi bệnh nhân trong thời gian hồi phục
Tùy theo luật của từng tiểu bang, thời gian đào tạo và bằng cấp cho phép y tá được làm những công việc gì và không được phép làm những việc gì. Xin được giới hạn thông tin từ 12 người mà tôi đã phỏng vấn họ.
1 – Medical Assistant – Phụ tá bác sĩ/y sĩ – Phụ tá y tế
Chức vụ này cũng gây nên nhiều sự nhầm lẫn – Có phòng mạch bác sĩ gọi họ là Physician Assistant (PA) (phụ tá bác sĩ), có phòng mạch lại gọi họ là Nurse (Nr) hay Medical Assistant (MA). Có MA/Nr/PA được phép chích, có người không, lại có người chỉ làm văn phòng. Sao mà nhiêu khê thế, như vậy thật sự chức vụ và nhiệm vụ của họ là gì?
Đó là tùy theo thời gian và chương trình đào tạo. Đơn giản là họ đã học những gì ở trường, và được chứng nhận đủ tiêu chuẩn làm những việc gì (Training & Certification)
A - Medical Office Clinical Assistant Certificate
Thời gian học từ 1 – 3 tháng. Chương trình học bao gồm các lớp sau:
- Computer Literacy
- Basic Anatomy and Physiology
- Medical Terminology
- Medical Assisting Clinical Procedures I
- Medical Assisting Laboratory Techniques I
- Medical Assistant Externship I
- First Aid & Emergency Care
- Keyboarding
- Medical Terminology
- CPR for Healthcare Professionals or First Aid and Emergency Care
- English I
Lương khởi đầu khoảng $15/ giờ theo thời gian được tăng lương. Người tôi phỏng vấn là một cô gái trẻ, người Rwanda làm được hơn 2 năm và lương hiện tại là $18/giờ . Chương trình học không đòi hỏi tiếng Anh phải giỏi, theo lời cô này, và tôi cũng thử (Test) thì cố chỉ học ESL ở trung tâm của thành phố dạy miễn phí, rồi ghi danh học lớp lớp này (miễn phí) và ra đi làm. Hiện cô đang học online thêm về nursing, hy vọng sẽ xin vào bệnh viện làm nurse sau này.
Chương trình các trường vocational/ technical & community college college cũng có dạy. Thời gian học ở các trường này khoảng 2 quarters semester 25 credits hay khoảng 6 tháng. Nghề này có lẽ thích hợp với người Việt có trình độ Anh ngữ trung bình, sau khi học xong có thể xin việc ở các phòng mạch bác sĩ Việt Nam.
B – Medical Insurance Billing & Coding
Thời gian học từ 1 – 3 tháng. Chương trình học bao gồm các lớp sau:
- Basic Anatomy and Physiology
- Medical Terminology
- Medical Assisting Administrative Procedures II
- Medical Insurance or Medical Office Procedures
- Computer Literacy
- Medical Assisting Externship I
- English I & II
Cô bé tôi phỏng vấn là người Việt, làm cho phòng mạch bác sĩ Việt Nam được 5 năm và lướng là $17/giờ có full medical/dental benefit.
C - Diploma in Medical Assisting & Associate of Applied Science Degree
- Medical Assisting Laboratory Techniques I & II
- Medical Assisting Clinical Procedures I & II
- Medical Assisting Administrative Procedures I & II
- Dosage Calculations
- Pathophysiology for the Medical Assistant
- Medical Insurance or Medical Office Procedures
- Medical Transcription
Pharmacology for the Medical Assistant - Clinical Orientation
- Medical Assistant Externship
[*]Electrocardiogram (EKG) techniques & skill
[*]Phlebotomy (còn gọi là venipuncture) hay lấy máu
(2 lớp này là tùy theo trường)
- Math for Business or Applied Math
- Basic Anatomy & Physiology
- General Psychology
- English 101
- History/Humanities
- Keyboarding
- Medical Terminology
- CPR for Healthcare Professionals or First Aid and Emergency Care
- Computer Literacy Course
Người có bằng diploma hay AAS công việc của họ cũng tương tự như người có chứng chỉ về medical assistant, chỉ khác 1 chút là, nếu họ thi & được chứng nhận về lấy máu, chích ngừa, thì họ được phép làm những công việc này.
Tôi tới khám định kỳ thì được anh chàng người Ukraine lấy máu, thì được biết anh ta chỉ có diploma về medical assistant và certified về Phlebotomy. Làm được 4 năm, lương khởi đầu là $17/ giờ, hiện tại là $22/giờ. Còn cô y tá chích ngừa viên gan B thì có bằng AAS làm được 2 năm lương $22/giờ, đang học tiếp part time Physician Assistant trên đại học. Rồi được chính bác sĩ chích cho 1 mũi thuốc làm thư giãn bắp thịt gì đó.
Nói tóm lại phụ tá bác sĩ (Medical assistant) nói chung cũng có thể gọi họ là y tá, công việc của họ đơn giản là những việc được phép làm và không được phép làm sau đây:
-Được làm: Chuẩn bị hồ sơ bệnh lý của bệnh nhân, đo huyết áp, cân nặng, chiều cao, chuẩn bị phòng khám, tẩy trùng dụng cụ khám của bác sĩ, cứu cấp bằng phương pháp hô hấp nhân tạo (CPR), chuẩn bị cho bệnh nhân để bác sĩ khám bịnh, công việc văn phòng, kiểm tra hàng tồn kho y tế (Inventory medical supplies), trả lời phone v.v. – Chích ngừa, lấy máu, thử lao nếu được chứng nhận.
- Không được phép làm:
- Không được chuẩn bệnh hay điều trị bệnh
- Không được đụng đến động mạch
- Không được vào nước biển cho bệnh nhân
- Không được tự ý cho toa thuốc hay tái nạp thuốc (Refill
- medication required doctor permission)
- Không được phép làm công việc đòi phải có giấy phép hành nghề (Licensed nurse)
2 – Physician Assistant – Phụ tá bác sĩ.
Khoảng giữa thập niên 1960, Dr. Eugene Stead – Duke university of Medicine, South Carolina mỡ lớp giảng dạy đầu tiên về physician assistant, dành cho những cựu hải quân Mỹ đã có kinh nghiệm về y tế. Nhằm mục đích bổ xung cho tình trạng đang thiếu hụt trầm trọng các bác sĩ chăm sóc sức khoẻ thời đó. Vì vậy có thể nói ông là người sáng lập ra ngành “Phụ tá bác sĩ” PA.
Tiếng Anh rất đúng, mà dịch ra tiếng Việt càng chính xác hơn vai trò và nhiệm vụ của một PA. Trước tiên chúng ta cần xác định nhiệm vụ của phụ tá bác sĩ và công việc của y tá (Nurse) là HOÀN TOÀN KHÁC NHAU.
- - Nurse (Y tá) là chăm sóc cho bệnh nhân (Xin xem phần khác về nurse)
- - Physician Assistant là thay thế bác sĩ chuẩn bệnh và điều trị cho bệnh nhân, dưới sự giám sát của bác sĩ. Một PA có thể nói làm 75% công việc của bác sĩ, thậm chí họ cũng có thể cho toa thuốc, hay mổ những ca đơn giản (Nếu họ được đào tạo làm công việc này). Ở những bệnh xá (Clinic) vùng hẻo lánh, bác sĩ bị thiếu, PA được phép khám và chữa trị không cần sự giám sát của bác sĩ, chỉ phải báo cáo là được.
Chương trình đào tạo phụ tá bác sĩ gồm các lớp sau:
Rất ít trường dạy ngành này, và tùy trường thời gian học cũng khác nhau, nhưng đa số đều có yêu cầu đâu vào chung là: Kiến thức và kinh nghiệm y tế phòng khám (Clinical experiences & knowledge). - - Yêu cầu đầu vào:
- o Human autonomy; physiology; pharmacology; biology, microbiology; medical terminology; pathophysiology, chemistry & general education. Tất cả những lớp này có thể học ở cao đẳng, hay những trường dạy nghề y tá. Và 2 lớp Anh văn 100 trở lên (ENG 101 & ENG 105)
- o Kinh nghiệm 2 năm làm ở bệnh viện hay phòng khám bệnh, hay tương đương.
- o Hoặc pre-medicine student
- - Chương trình giảng dạy của trường University of Washington – MEDEX (2 năm)
- Anatomy & Physiology
- Basic Science in Clinical Medicine
- Pathophysiology for Primary Care
- Basic Clinical Skills
- Behavioral Medicine I
- Professional Role Development
- Technical Skills I
- Adult Medicine I
- Maternal & Child Health I
- Behavioral Medicine II
- Principles of Patient Management
- Emergency Medicine I
- Professional Role Development II
- Adult Medicine II
- Behavioral Medicine III
- Principles of Patient Management II
- Maternal & Child Health II
- Emergency Medicine II
- Professional Role Development III
- Technical Skills III
- Clinical Clerkships I
- Clinical Clerkships II
- Family Practice Clerkship I
- Family Practice Clerkship II
Không phải thi lấy license như registered nurse và cũng không phải làm residency như bác sĩ y khoa, PA học xong thi certified (Physician Assistant National Certifying Examination gọi tắt là PAC) là đi làm luôn. Hay tiếp tục học master gồm các lớp sau:
- - The Diagnostic Process I
- - The Diagnostic Process II
- - The Diagnostic Process III
- - Medical Pathophysiology I , II, III
- - Integrated Medicine 1 – 9
- - Procedures and Diagnostic Testing I, II, III
- - Health Promotion and Patient Counseling I, II, III
- - Professional Issues for Physician Assistants I
- - Professional Issues for Physician Assistants II
- - Pharmacotherapeutics I, II, III
- - Advanced Clinical Anatomy I, II, III
- - Research Concepts for Physician Assistants
- - Professional Field Experience – Women’s Health
- - Professional Field Experience – Pediatrics
- - Professional Field Experience – Surgery
- - Professional Field Experience – Medical Psychiatry
- - Professional Field Experience – Emergency Medicine
- - Professional Field Experience – Family Medicine
- - Professional Field Experience – Internal Medicine
- - Clinical Practice Issues I, II, III
- - Research Project/Professional Experience
Nghề này chỉ đòi hỏi tiếng Anh cỡ ENG 101 trở lên, có lẽ sẽ thích hợp với nhiều người Việt Nam có trình độ Anh ngữ tương đương TOEFL iBT 82. Học phí đương nhiên là mắc rồi $28,000/1 năm. Người bạn phi Luật Tân từ làm y tá rồi học tiếp PA. Kinh nghiệm nghề nghiệp y tá + PA 32 năm, lương hiện giờ là $138,000/ 1 năm
- Các em học sinh và các bạn, nếu thấy nghề này thích hợp thì nên tìm hiểu thêm trước khi quyết định chọn theo học.
Chỉnh sửa cuối:
