Xin phép Tác giả cho tôi post bài viết của bạn, để làm kinh nghiệm cho những bạn khác.
Tác giả: HoangChauAnh
Đúng 9 tuần 1 ngày kể từ ngày lấy mẫu đàm đầu tiên, mình nhận được điện thoại từ BVCR.
Họ thông báo kết quả thử đàm của mình tốt nên mình có thể mang biên lai đóng tiền khám sức khỏe + passport để nhận lại phim phổi. Vậy là thoát khỏi cửa ải "phải uống thuốc điều trị 6 tháng ở VN" nhưng qua đến Mỹ thì... có thể... hoặc có lẽ sẽ chẳng chạy đâu cho khỏi việc uống thuốc nhưng chị em mình vẫn động viên nhau "qua đến bên đó rồi hẵn hay".
Nhận được tin vui rồi mình định xóa luôn bài viết dưới đây của mình nhưng rồi một bạn trên diễn đàn WTT lại không may mắn bị gọi đi uống thuốc, thương hơn nữa bạn lại vừa có em bé được 1 tháng. Mình ghét phải nghĩ đến về điều này. Chẳng biết phải an ủi bạn ra sao. Chỉ mong bạn hãy vững tâm vuợt qua giai đoạn khó khăn này và quan trọng là phải giữ gìn sức khỏe.
Chuyên môn của mình không phải là ngành y nên không dám ôm đồm hay đi sâu nghiên cứu gì cả. Bài viết sau của mình chỉ là những đoạn thông tin mình tìm đọc trên mạng và một số những trao đổi giữa các bạn đang cấy đàm hoặc đã và đang trải qua quá trình điều trị tại khoa khám xuất cảnh của BV Chợ Rẫy.
Mình chỉ mong bài viết này sẽ có ích đối với một số bạn bị chỉ định thử đàm hoặc phải uống thuốc, giúp các bạn biết trước được những gì mình sắp trải qua để bớt căng thẳng, không phải hoang mang và mau chóng “ra thuốc” để đoàn tụ cùng gia đình. Mình cũng mong các bạn đã trải qua giai đoạn khó khăn này, nếu có dịp đọc qua bài viết của mình và thấy mình sai hoặc thiếu sót ở khâu nào thì bổ sung giúp mình nha.
Một khi phim chụp X-quang phổi của bạn có những bất thường và được chẩn đoán là:
* Sẹo/tổn thương do trước đây bạn đã từng bị lao phổi và đã đuợc điều trị khỏi hoặc đã bị nhiễm vi khuẩn lao nhưng lại tự khỏi, không qua điều trị
* Hoặc lao đang diễn tiến, người bệnh thường có triệu chứng sốt về chiều, ho, đau tức ngực, thỉnh thoảng khó thở, sụt cân, mệt mỏi
…thì sẽ bị chỉ định đi cấy đàm. Trước đây, chính xác là trước 2/2008, việc xét tìm vi khuẩn lao theo phương pháp soi tươi mẫu đàm dưới kính hiển vi (cho kết quả trong vòng 1 tuần), nay BV Chợ Rẫy dùng phương pháp cấy đàm cho kết quả chính xác hơn nhưng phải sau 2 tháng mới có kết quả.
Được biết, phòng IOM (Mỹ) trước cũng chỉ dùng phương pháp phết đàm, nay mới áp dụng quy trình mới là cấy đàm để xét nghiệm vi khuẩn lao cho người xuất cảnh đi Mỹ. Qua việc cấy đàm cho thấy có từ 8 - 9% người khám xuất cảnh có vi trùng lao. Những người bị nghi ngờ nhiễm vi trùng lao sẽ phải trải qua từ 3 đến 5 lần lấy mẫu đàm đem cấy, chi phí cho mỗi lần cấy là 27 USD.
Quy trình điều trị thường diễn ra như sau:
1/ Lấy mẫu đàm trong 3 buổi sáng liên tiếp
2/ Trong tuần đầu tiên, nếu soi tươi mà đã tìm thấy vi trùng lao thì bạn sẽ được gọi vào điều trị ngay. Còn nếu kết quả soi tươi không tìm thấy vi trùng lao thì chuyển sang giai đoạn cấy đàm - Quy trình nuôi cấy vi khuẩn lao
3/ Nếu bạn có tham gia cho máu để làm thí nghiệm thì khoảng 5-6 tuần họ sẽ gởi kết quả xét nghiệm lao tố và xét nghiệm máu về nhà cho bạn (trường hợp của mình thì mãi đến đúng 2 tháng tính từ ngày lấy mẫu đàm đầu tiên mới nhận được kết quả này). Bạn giữ kỹ kết quả này vì sau này khi qua Mỹ, có thể bạn sẽ phải trình kết quả này cho cơ sở y tế nơi bạn cư ngụ.
4/ Trong vòng 8-9 tuần (trong giấy của BV CR thì phải sau 2-3 tháng), bất cứ khi nào kết quả cấy đàm là dương tính, bệnh viện Chợ Rẫy sẽ liên lạc để mình vào tiếp tục việc điều trị, có nghĩa là phải uống thuốc rồi đây.
Mỗi sáng, bạn phải để bụng đói và lên BVCR để được phát thuốc, uống trước mặt của nhân viên y tế. Thời gian điều trị tối thiểu cũng 6 tháng, hoặc hơn nữa tùy đáp ứng của bệnh với điều trị. Chưa kể có những người bị kháng thuốc, có nghĩa là có vi khuẩn lao (VKL) kháng với l hay nhiều thuốc kháng lao được phát hiện – Tại sao vi khuẩn lao kháng thuốc
* Đối với trường hợp tìm thấy vi trùng lao thì các mẫu đàm đó sẽ tiếp tục được sử dụng để làm kháng sinh đồ. Nôm na như mình hiểu làm kháng sinh đồ là họ sẽ cho thuốc vào các mẫu đàm đó để xem mức độ nhạy cảm và đề kháng với thuốc của chủng vi khuẩn lao, trên cơ sở đó giúp cho bác sĩ điều trị tham khảo và cân nhắc nên dùng thuốc gì và kết hợp thuốc như thế nào cho có hiệu quả cao nhất. Nhược điểm của phương pháp nuôi cấy và làm kỹ thuật kháng sinh đồ là thời gian rất dài (thời gian nuôi cấy để xác định được vi khuẩn thì thời gian để có kết quả kháng sinh đồ cũng mất xấp xỉ ngần ấy).
* Trong 2 tháng đầu uống thuốc thì tháng nào bạn cũng sẽ phải đi lấy thêm mẫu đàm để kiểm tra xem mức độ đáp ứng với phác đồ điều trị ra sao. Ngoài ra, thuốc chữa lao ảnh hưởng nhiều đến gan, thận nên 3 tháng đầu bệnh nhân phải đi kiểm tra mắt, xét nghiệm máu (đặc biệt là những bạn bị ảnh hưởng bởi tác dụng phụ của thuốc).
* Thuốc chữa lao thường an toàn nhưng vẫn có người có các phản ứng phụ, nếu có bất kỳ vấn đề nào sau đây, mọi người phải nói ngay với bác sĩ điều trị của mình: chán ăn (do mất đạm & sắt), ói mửa, đau bụng, buồn nôn, dễ chảy máu, dễ bị bầm tím, chóng mặt, đau khớp, vàng da hoặc mắt, ngứa ran ở ngón tay và ngón chân, ngứa ran hoặc tê xung quanh miệng, mắt mờ hoặc thị lực thay đổi, sốt kéo dài hơn 3 ngày, nổi mẩn trên da.
* Nếu đang dùng thuốc Rifampin, các bạn nên lưu ý:
o Nước tiểu, nước bọt, hoặc nước mắt của các bạn có thể chuyển sang màu đỏ vàng.
o Kính áp tròng loại mềm của các bạn có thể bị ố. Hiện tượng này có thể xảy ra rất nhanh. Không nên mang kính áp tròng mềm khi đang dùng thuốc rifampin.
o Da của các bạn có thể nhạy cảm hơn với nắng. Mang kính râm và che phần da có thể tiếp xúc với nắng.
o Một số biện pháp ngừa thai không có tác dụng tốt trong khi quý vị đang dùng thuốc rifampin. Trong thời gian dùng thuốc này, phụ nữ nên sử dụng một biện pháp ngừa thai dự phòng, thí dụ như bao cao su.
* Một số bạn cho biết khi uống thuốc thì trong người thường rất nóng nực nên người bệnh có thể uống thêm các loại nước uống có tác dụng thanh nhiệt giải độc như artichaud, thuốc giải độc gan (nên hỏi qua bác sĩ điều trị), … và bổ sung nhiều chất đạm trong thịt, trứng, sữa, ăn sữa chua mỗi ngày để tái tạo lại men đường ruột vốn bị mất cân bằng do uống kháng sinh kéo dài.
* Sau khi kết thúc đợt điều trị, các bạn sẽ được lấy mẫu đàm để cấy, chụp X-quang phổi để kiểm tra lần cuối, đi khám sức khỏe lại. Mọi thứ đều tốt thì BV sẽ chuyển kết quả cho LSQ.
5/ Sau 8-9 tuần, kết quả cấy đàm là âm tính (hihi, thở phào nhé) thì mình không phải điều trị gì cả. Kết quả khám sức khỏe của mình sẽ được chuyển thẳng qua LSQ hay IOM (nếu bạn nào khám ở IOM thì BV Chợ Rẫy chuyển qua cho IOM, IOM chuyển lại cho LSQ).
Bạn sẽ được BVCR liên lạc để mang biên lai đóng tiền khi khám sức khỏe + passport lên để lấy lại phim phổi. Bạn đọc tờ giấy đính kèm trên bao film phổi xem ngày nào kết quả thử đàm của bạn được chuyển tới Lãnh Sự Quán. Mình có thể cầm phim phổi + giấy hẹn bổ sung kết quả khám sức khỏe của LSQ đến bổ sung sau 10 – 15 ngày tính từ ngày hồ sơ sức khỏe của bạn tới Lãnh Sự Quán. Hoặc ngồi chở LSQ gởi thư báo đến nhà nhưng sau 10 – 15 ngày không thấy tăm hơi gì thì tự lên bổ sung luôn chứ đừng chờ nữa nhé!
Đối với những người đã bị cấy đàm hoặc đã qua điều trị, khi qua đến Mỹ thì tùy theo chính sách y tế của bang sẽ được cơ quan y tế ở địa phương liên lạc, yêu cầu mình đến để làm một số xét nghiệm cần thiết như X-quang phổi (so với hình chụp cũ ở CR), cấy đàm, skin test, xét nghiệm máu… Thậm chí, có người còn bị hạn chế tiếp xúc với cộng đồng, những người trong gia đình bạn cũng bị chỉ định đi chụp hình phổi & xét nghiệm lao.
Ở một số bang, những người tuy có kết quả cấy đàm âm tính ở VN nhưng tùy thuộc vào hình phổi, họ sẽ mang thuốc đến nhà bạn ngay trong thời gian chờ kết quả thử đàm (cũng soi tươi, rồi cấy đàm, trình tự về thời gian cũng giống như khi được xét nghiệm ở VN). Tuy các xét nghiệm mới đều có kết quả âm tính thì vẫn có thể bị uống thuốc theo chương trình dự phòng, khoảng 2 tháng sau nếu hình chụp phổi mới nhất cho thấy vẫn có vệt mờ như hình chụp ở BVCR thì mới ngưng thuốc. Còn những ai có kết quả cấy đàm dương tính thì phải điều trị lâu dài hơn (6 – 9 tháng).
Những người bị uống thuốc sẽ được thường xuyên thử máu để kiểm tra men gan, kiểm tra tác dụng phụ của thuốc… Một số bang khác thì chỉ yêu cầu đi thử đàm và với kết quả âm tính, BS sẽ khuyên nên uống thuốc chứ không bắt buộc.
Đây là hai bản mình đã ký, đồng ý lấy máu tham gia thí nghiệm. Qua 2 tài liệu này, mình hiểu thêm phần nào về cách cấy đàm, xét nghiệm để tìm ra vi khuẩn lao.
* Bản đồng ý tham gia nghiên cứu của Trung tâm kiểm soát và phòng bệnh (CDC - Centers for Disease Control & Prevention), ở Atlanta, Georgia, U.S.A
* Bản đồng ý tham gia nghiên cứu được bảo trợ bởi FIND (Foundation for Innovative New Diagnostics)
Đúng 9 tuần 1 ngày kể từ ngày lấy mẫu đàm đầu tiên, mình nhận được điện thoại từ BVCR.
Họ thông báo kết quả thử đàm của mình tốt nên mình có thể mang biên lai đóng tiền khám sức khỏe + passport để nhận lại phim phổi. Vậy là thoát khỏi cửa ải "phải uống thuốc điều trị 6 tháng ở VN" nhưng qua đến Mỹ thì... có thể... hoặc có lẽ sẽ chẳng chạy đâu cho khỏi việc uống thuốc nhưng chị em mình vẫn động viên nhau "qua đến bên đó rồi hẵn hay".
Nhận được tin vui rồi mình định xóa luôn bài viết dưới đây của mình nhưng rồi một bạn trên diễn đàn WTT lại không may mắn bị gọi đi uống thuốc, thương hơn nữa bạn lại vừa có em bé được 1 tháng. Mình ghét phải nghĩ đến về điều này. Chẳng biết phải an ủi bạn ra sao. Chỉ mong bạn hãy vững tâm vuợt qua giai đoạn khó khăn này và quan trọng là phải giữ gìn sức khỏe.
Chuyên môn của mình không phải là ngành y nên không dám ôm đồm hay đi sâu nghiên cứu gì cả. Bài viết sau của mình chỉ là những đoạn thông tin mình tìm đọc trên mạng và một số những trao đổi giữa các bạn đang cấy đàm hoặc đã và đang trải qua quá trình điều trị tại khoa khám xuất cảnh của BV Chợ Rẫy.
Mình chỉ mong bài viết này sẽ có ích đối với một số bạn bị chỉ định thử đàm hoặc phải uống thuốc, giúp các bạn biết trước được những gì mình sắp trải qua để bớt căng thẳng, không phải hoang mang và mau chóng “ra thuốc” để đoàn tụ cùng gia đình. Mình cũng mong các bạn đã trải qua giai đoạn khó khăn này, nếu có dịp đọc qua bài viết của mình và thấy mình sai hoặc thiếu sót ở khâu nào thì bổ sung giúp mình nha.
Một khi phim chụp X-quang phổi của bạn có những bất thường và được chẩn đoán là:
* Sẹo/tổn thương do trước đây bạn đã từng bị lao phổi và đã đuợc điều trị khỏi hoặc đã bị nhiễm vi khuẩn lao nhưng lại tự khỏi, không qua điều trị
* Hoặc lao đang diễn tiến, người bệnh thường có triệu chứng sốt về chiều, ho, đau tức ngực, thỉnh thoảng khó thở, sụt cân, mệt mỏi
…thì sẽ bị chỉ định đi cấy đàm. Trước đây, chính xác là trước 2/2008, việc xét tìm vi khuẩn lao theo phương pháp soi tươi mẫu đàm dưới kính hiển vi (cho kết quả trong vòng 1 tuần), nay BV Chợ Rẫy dùng phương pháp cấy đàm cho kết quả chính xác hơn nhưng phải sau 2 tháng mới có kết quả.
Được biết, phòng IOM (Mỹ) trước cũng chỉ dùng phương pháp phết đàm, nay mới áp dụng quy trình mới là cấy đàm để xét nghiệm vi khuẩn lao cho người xuất cảnh đi Mỹ. Qua việc cấy đàm cho thấy có từ 8 - 9% người khám xuất cảnh có vi trùng lao. Những người bị nghi ngờ nhiễm vi trùng lao sẽ phải trải qua từ 3 đến 5 lần lấy mẫu đàm đem cấy, chi phí cho mỗi lần cấy là 27 USD.
Quy trình điều trị thường diễn ra như sau:
1/ Lấy mẫu đàm trong 3 buổi sáng liên tiếp
2/ Trong tuần đầu tiên, nếu soi tươi mà đã tìm thấy vi trùng lao thì bạn sẽ được gọi vào điều trị ngay. Còn nếu kết quả soi tươi không tìm thấy vi trùng lao thì chuyển sang giai đoạn cấy đàm - Quy trình nuôi cấy vi khuẩn lao
3/ Nếu bạn có tham gia cho máu để làm thí nghiệm thì khoảng 5-6 tuần họ sẽ gởi kết quả xét nghiệm lao tố và xét nghiệm máu về nhà cho bạn (trường hợp của mình thì mãi đến đúng 2 tháng tính từ ngày lấy mẫu đàm đầu tiên mới nhận được kết quả này). Bạn giữ kỹ kết quả này vì sau này khi qua Mỹ, có thể bạn sẽ phải trình kết quả này cho cơ sở y tế nơi bạn cư ngụ.
4/ Trong vòng 8-9 tuần (trong giấy của BV CR thì phải sau 2-3 tháng), bất cứ khi nào kết quả cấy đàm là dương tính, bệnh viện Chợ Rẫy sẽ liên lạc để mình vào tiếp tục việc điều trị, có nghĩa là phải uống thuốc rồi đây.
Mỗi sáng, bạn phải để bụng đói và lên BVCR để được phát thuốc, uống trước mặt của nhân viên y tế. Thời gian điều trị tối thiểu cũng 6 tháng, hoặc hơn nữa tùy đáp ứng của bệnh với điều trị. Chưa kể có những người bị kháng thuốc, có nghĩa là có vi khuẩn lao (VKL) kháng với l hay nhiều thuốc kháng lao được phát hiện – Tại sao vi khuẩn lao kháng thuốc
* Đối với trường hợp tìm thấy vi trùng lao thì các mẫu đàm đó sẽ tiếp tục được sử dụng để làm kháng sinh đồ. Nôm na như mình hiểu làm kháng sinh đồ là họ sẽ cho thuốc vào các mẫu đàm đó để xem mức độ nhạy cảm và đề kháng với thuốc của chủng vi khuẩn lao, trên cơ sở đó giúp cho bác sĩ điều trị tham khảo và cân nhắc nên dùng thuốc gì và kết hợp thuốc như thế nào cho có hiệu quả cao nhất. Nhược điểm của phương pháp nuôi cấy và làm kỹ thuật kháng sinh đồ là thời gian rất dài (thời gian nuôi cấy để xác định được vi khuẩn thì thời gian để có kết quả kháng sinh đồ cũng mất xấp xỉ ngần ấy).
* Trong 2 tháng đầu uống thuốc thì tháng nào bạn cũng sẽ phải đi lấy thêm mẫu đàm để kiểm tra xem mức độ đáp ứng với phác đồ điều trị ra sao. Ngoài ra, thuốc chữa lao ảnh hưởng nhiều đến gan, thận nên 3 tháng đầu bệnh nhân phải đi kiểm tra mắt, xét nghiệm máu (đặc biệt là những bạn bị ảnh hưởng bởi tác dụng phụ của thuốc).
* Thuốc chữa lao thường an toàn nhưng vẫn có người có các phản ứng phụ, nếu có bất kỳ vấn đề nào sau đây, mọi người phải nói ngay với bác sĩ điều trị của mình: chán ăn (do mất đạm & sắt), ói mửa, đau bụng, buồn nôn, dễ chảy máu, dễ bị bầm tím, chóng mặt, đau khớp, vàng da hoặc mắt, ngứa ran ở ngón tay và ngón chân, ngứa ran hoặc tê xung quanh miệng, mắt mờ hoặc thị lực thay đổi, sốt kéo dài hơn 3 ngày, nổi mẩn trên da.
* Nếu đang dùng thuốc Rifampin, các bạn nên lưu ý:
o Nước tiểu, nước bọt, hoặc nước mắt của các bạn có thể chuyển sang màu đỏ vàng.
o Kính áp tròng loại mềm của các bạn có thể bị ố. Hiện tượng này có thể xảy ra rất nhanh. Không nên mang kính áp tròng mềm khi đang dùng thuốc rifampin.
o Da của các bạn có thể nhạy cảm hơn với nắng. Mang kính râm và che phần da có thể tiếp xúc với nắng.
o Một số biện pháp ngừa thai không có tác dụng tốt trong khi quý vị đang dùng thuốc rifampin. Trong thời gian dùng thuốc này, phụ nữ nên sử dụng một biện pháp ngừa thai dự phòng, thí dụ như bao cao su.
* Một số bạn cho biết khi uống thuốc thì trong người thường rất nóng nực nên người bệnh có thể uống thêm các loại nước uống có tác dụng thanh nhiệt giải độc như artichaud, thuốc giải độc gan (nên hỏi qua bác sĩ điều trị), … và bổ sung nhiều chất đạm trong thịt, trứng, sữa, ăn sữa chua mỗi ngày để tái tạo lại men đường ruột vốn bị mất cân bằng do uống kháng sinh kéo dài.
* Sau khi kết thúc đợt điều trị, các bạn sẽ được lấy mẫu đàm để cấy, chụp X-quang phổi để kiểm tra lần cuối, đi khám sức khỏe lại. Mọi thứ đều tốt thì BV sẽ chuyển kết quả cho LSQ.
5/ Sau 8-9 tuần, kết quả cấy đàm là âm tính (hihi, thở phào nhé) thì mình không phải điều trị gì cả. Kết quả khám sức khỏe của mình sẽ được chuyển thẳng qua LSQ hay IOM (nếu bạn nào khám ở IOM thì BV Chợ Rẫy chuyển qua cho IOM, IOM chuyển lại cho LSQ).
Bạn sẽ được BVCR liên lạc để mang biên lai đóng tiền khi khám sức khỏe + passport lên để lấy lại phim phổi. Bạn đọc tờ giấy đính kèm trên bao film phổi xem ngày nào kết quả thử đàm của bạn được chuyển tới Lãnh Sự Quán. Mình có thể cầm phim phổi + giấy hẹn bổ sung kết quả khám sức khỏe của LSQ đến bổ sung sau 10 – 15 ngày tính từ ngày hồ sơ sức khỏe của bạn tới Lãnh Sự Quán. Hoặc ngồi chở LSQ gởi thư báo đến nhà nhưng sau 10 – 15 ngày không thấy tăm hơi gì thì tự lên bổ sung luôn chứ đừng chờ nữa nhé!
Đối với những người đã bị cấy đàm hoặc đã qua điều trị, khi qua đến Mỹ thì tùy theo chính sách y tế của bang sẽ được cơ quan y tế ở địa phương liên lạc, yêu cầu mình đến để làm một số xét nghiệm cần thiết như X-quang phổi (so với hình chụp cũ ở CR), cấy đàm, skin test, xét nghiệm máu… Thậm chí, có người còn bị hạn chế tiếp xúc với cộng đồng, những người trong gia đình bạn cũng bị chỉ định đi chụp hình phổi & xét nghiệm lao.
Ở một số bang, những người tuy có kết quả cấy đàm âm tính ở VN nhưng tùy thuộc vào hình phổi, họ sẽ mang thuốc đến nhà bạn ngay trong thời gian chờ kết quả thử đàm (cũng soi tươi, rồi cấy đàm, trình tự về thời gian cũng giống như khi được xét nghiệm ở VN). Tuy các xét nghiệm mới đều có kết quả âm tính thì vẫn có thể bị uống thuốc theo chương trình dự phòng, khoảng 2 tháng sau nếu hình chụp phổi mới nhất cho thấy vẫn có vệt mờ như hình chụp ở BVCR thì mới ngưng thuốc. Còn những ai có kết quả cấy đàm dương tính thì phải điều trị lâu dài hơn (6 – 9 tháng).
Những người bị uống thuốc sẽ được thường xuyên thử máu để kiểm tra men gan, kiểm tra tác dụng phụ của thuốc… Một số bang khác thì chỉ yêu cầu đi thử đàm và với kết quả âm tính, BS sẽ khuyên nên uống thuốc chứ không bắt buộc.
Đây là hai bản mình đã ký, đồng ý lấy máu tham gia thí nghiệm. Qua 2 tài liệu này, mình hiểu thêm phần nào về cách cấy đàm, xét nghiệm để tìm ra vi khuẩn lao.
* Bản đồng ý tham gia nghiên cứu của Trung tâm kiểm soát và phòng bệnh (CDC - Centers for Disease Control & Prevention), ở Atlanta, Georgia, U.S.A
* Bản đồng ý tham gia nghiên cứu được bảo trợ bởi FIND (Foundation for Innovative New Diagnostics)
Chỉnh sửa cuối:
( , lúc trước em thấy đàm là gớm lắm nhưng bây giờ em tha thiết muốn có đàm cho bằng chị bằng em với người ta mà không đc huhu. Có anh chị nào có cao kiến giúp em không ? Em cảm ơn lắm lắm lắm luôn đó. 
