Một cái xe muốn chạy được, điều cần thiết là phải có xăng, gọi là nhiên liệu. Thực phẩm cần thiết cho cơ thể con người thế nào thì nhiên liệu cần cho xe như vậy. Nhưng, để duy trì điều kiện làm việc hoàn hảo, thì chiếc xe phải được săn sóc đúng mức.
Công tác săn sóc ấy được gọi dưới cái tên phổ thông là Bảo Trì (Maintenance). Nếu không bảo trì, xe sẽ dễ bị hư hỏng, đưa đến những sửa chữa tốn kém. Như vậy, để có thể phục vụ chúng ta, cái xe cần được “phục vụ” trước đã. Công tác phục vụ cho xe có 3 dạng: cung cấp nhiên liệu, bảo trì, và sửa chữa.
Tiếp nhiên liệu cho xe, giống như đi chợ mua thực phẩm về để xào nấu cho vào... bao tử thì ai cũng đã làm và đã biết. Công tác bảo trì mặc dầu quan trọng không kém, nhưng không phải ai cũng biết. Bởi vì, nó cần đến ý thức, trong khi công việc thứ nhất (tiếp nhiên liệu) và công việc thứ ba (sửa chữa) thì không cần phải có ý thức.
I - Tại sao bảo trì cần ý thức và các việc kia thì không?
Ðơn giản, không có xăng thì cái xế hộp sẽ “đói,” không có sức sải vó được. Chả cần phải ý thức gì cả, cứ việc kiếm chút “sữa” đổ vào là xong. Sửa chữa cũng vậy, không cần đến ý thức, bởi vì, sửa chữa là đối phó với “sự đã rồi,” tức là điều chỉnh lại những hư hỏng, sai lệch để phục hồi chức năng của cái xe. Nó là cơn bệnh, với những triệu chứng rõ ràng bày ra trước mắt người chủ xe. Không sửa chữa là xe không chạy, hoặc chạy một cách miễn cưỡng gây nhiều bất tiện cho người sử dụng. Người sử dụng xe, bất kể là có trách nhiệm hay không, thấy xe hư là biết liền, phải lo đi sửa liền. Không cần có ý thức là vì thế. Thêm nữa, việc sửa chữa thường do thợ chuyên môn đảm nhiệm, không mấy người chủ xe có thể tự làm được.
Trong khi đó bảo trì là chăm lo, săn sóc để cái xe giữ được tình trạng làm việc hoàn hảo, tránh bị hư hỏng. Bảo trì là việc phải làm trước khi cái xe có triệu chứng, là việc mà người chủ xe có ý thức thì mới cảm nhận được sự cần thiết. Ví von với sinh hoạt của con người, thì bảo trì giống như tắm rửa, đánh răng, rửa mặt, giữ vệ sinh, tập thể dục... Không tắm rửa, không đánh răng, không rửa mặt vài ba ngày, mình mới bị coi là đứa ở dơ, chứ chưa đổ bệnh. Nhưng cứ kéo dài tình trạng ăn ở mất vệ sinh như vậy một thời gian, mình sẽ trở thành nạn nhân của nhiều thứ bệnh, cụ thể nhất là đau răng, cần phải kiếm tiền đi nha sĩ.
Trong việc bảo trì xe cộ, quan trọng nhất là cần có ý thức - mọi người dùng xe, bất kể nam phụ lão ấu đều cần có ý thức - để biết phải làm gì, làm vào thời điểm nào... cho xe. May thay, đa số những công tác bảo trì chính yếu thì những người thư sinh “trói gà không chặt” cũng có thể tự làm được. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể mang ra tiệm để nhờ thợ chuyên môn làm giúp, và nhiều khi trả tiền thuê họ làm còn rẻ hơn là mình tự làm lấy. Nhưng trước hết, mình phải có ý thức về bảo trì, thợ chuyên môn có thể góp phần gây dựng ý thức đó bằng cách nhắc nhở, nhưng không thể giữ vai trò chủ động thay cho chính người sử dụng chiếc xe được.
II - Bảo trì và kiểm tra
1. Các công tác bảo trì căn bản:
Các công tác bảo trì căn bản nhất là bảo đảm cho chiếc xe có đủ những thứ chất lỏng (fluid) cần thiết. Những chất lỏng đó là: Nhớt máy (engine oil), nước Coolant, dầu hộp số (transmission fluid), dầu tay lái (steering fluid), và dầu thắng (brake fluid).
Trong số các thứ dầu nhớt kể trên thì nhớt máy (engine oil) cần được chú ý hơn cả. Lý do: Nhớt máy là thứ phải được thay mới thường xuyên, lâu nhất là 6 tháng một lần, hoặc 5 ngàn dặm.
Nước Coolant, dầu hộp số... có thể thay mới 2 năm một lần, hoặc cứ 25,000 dặm.
2. Ngoài ra, các linh kiện khác cũng cần được kiểm tra để thay thế khi hao mòn, hoặc hết tác dụng, như cái màng lọc khí (air filter), bố thắng (brake pad), các dây kéo bộ phận trong máy (timing belt), bình điện (battery), đèn, lốp và bánh xe (tires and wheel)...
III - Bảo trì tại các đại lý:
Vì bảo trì là một việc làm cần đến ý thức, nên các chuyên gia về cơ khí và các tổ chức bảo vệ người tiêu thụ thường tốn khá nhiều giấy mực để quảng bá và giáo dục công chúng về sự cần thiết của bảo trì. Các đại lý xe hơi cũng có mở thêm trung tâm dịch vụ, để thực hiện những việc mà họ cho là cần thiết ở một mốc điểm nào đó, chẳng hạn sau khi chạy 5,000 dặm, 15 ngàn dặm, hay 30,000 dặm... Chúng ta thử tìm hiểu những việc các trung tâm dịch vụ tại đại lý sẽ làm trong các mốc điểm này như thế nào.
1. Sau khi xe chạy được 5,000 dặm: Ở một trung tâm dịch vụ, chúng tôi đọc được danh sách như sau:
-Thay nhớt máy, thay lọc nhớt.
-Kiểm tra các loại dầu khác và châm vào nếu hao hụt.
-Kiểm tra (bằng mắt thường) hệ thống thắng trước, thắng sau, thắng tay (parking brake).
-Kiểm tra đèn: Xem có sáng đều, có đèn nào cháy hay không.
-Kiểm tra và lau chùi bình điện.
-Kiểm tra lốp và bánh xe: Ðánh giá sự hao mòn lốp, đổi lốp trước ra sau, sau ra trước.
-Kiểm tra cây gạt nước ở kính trước.
-Kiểm tra và vặn lại các con ốc trong dàn đồng của xe.
-Kiểm tra hệ thống nước Coolant xem có rò rỉ chỗ nào không?
-Kiểm tra các ống dẫn nước coolant.
-Kiểm tra ống bô.
-Kiểm tra dàn ống nhún.
-Kiểm tra các màng lọc khí.
......
Như các bạn thấy, công việc kể ra thì nhiều, nhưng chủ yếu là kiểm tra. Nếu có gì cần làm thì thông báo với chủ xe, và tính thêm chi phí. Chỉ có 2 việc làm cụ thể là: thay nhớt máy và hoán vị bánh xe. Phí tổn: $50.00
2. Sau khi xe đã chạy được 15,000 dặm, hoặc mỗi 12 tháng: Danh sách công việc bảo trì được kể ra như sau:
-Thay nhớt máy, và lọc nhớt.
-Ðổi chỗ lốp xe (rotate tires).
-Thay màng lọc khí.
-Thay dầu hộp số, nếu cần thiết.
-Các việc còn lại là kiểm tra, vặn ốc... giống như trên. Phí tổn: $100.00
3. Sau khi xe đã chạy được 30,000 dặm hoặc mỗi 24 tháng: Những công việc bảo trì được kể ra như sau:
-Thay nhớt máy, và lọc nhớt.
-Ðổi chỗ lốp xe.
-Thay màng lọc khí trong máy, và trong cabin, nếu cần thiết.
-Thay bu-gi, nếu cần thiết.
-Kiểm tra hộp số
-Và các phần kiểm tra khác, giống như trên, với phí tổn: $200.00
Xem lại các công tác cần làm trong cả 3 buổi bảo trì kể trên, chúng ta dễ dàng thấy rằng, chỉ có việc thay nhớt máy, đổi chỗ lốp xe (có thể bao gồm luôn việc cân bằng bánh xe-wheel alignment, mặc dầu không được minh thị nhắc tới), màng lọc khí, thay dầu hộp số, thay bu-gi là thực sự được thực hiện. Những công việc còn lại chỉ là kiểm tra mà thôi.
***
Ðể kết luận, chúng tôi có thể nói rằng: Nếu mua xe mới (brand new) từ trong đại lý, chúng ta nên chịu khó theo lịch bảo trì của họ trong một năm đầu để có thể yên tâm về tình trạng chiếc xe và kiểm tra ốc vít... Các năm sau đó, các bạn chỉ cần thay nhớt máy, nước coolant, dầu hộp số... tức là những việc bảo trì căn bản cho đều đặn là đủ. Dù xe còn trong thời hạn bảo hành, chúng ta vẫn có thể mang xe tới bất cứ một cơ sở dịch vụ khác, không phải là đại lý bán xe, để hoàn tất công tác bảo trì, miễn là giữ lại receipt của các nơi đó. Nếu xe có trục trặc gì trong thời hạn bảo hành, nhà sản xuất hoặc đại lý vẫn phải chu toàn nhiệm vụ sửa chữa như đã cam kết.
Phạm Ðình
Công tác săn sóc ấy được gọi dưới cái tên phổ thông là Bảo Trì (Maintenance). Nếu không bảo trì, xe sẽ dễ bị hư hỏng, đưa đến những sửa chữa tốn kém. Như vậy, để có thể phục vụ chúng ta, cái xe cần được “phục vụ” trước đã. Công tác phục vụ cho xe có 3 dạng: cung cấp nhiên liệu, bảo trì, và sửa chữa.
Tiếp nhiên liệu cho xe, giống như đi chợ mua thực phẩm về để xào nấu cho vào... bao tử thì ai cũng đã làm và đã biết. Công tác bảo trì mặc dầu quan trọng không kém, nhưng không phải ai cũng biết. Bởi vì, nó cần đến ý thức, trong khi công việc thứ nhất (tiếp nhiên liệu) và công việc thứ ba (sửa chữa) thì không cần phải có ý thức.
I - Tại sao bảo trì cần ý thức và các việc kia thì không?
Ðơn giản, không có xăng thì cái xế hộp sẽ “đói,” không có sức sải vó được. Chả cần phải ý thức gì cả, cứ việc kiếm chút “sữa” đổ vào là xong. Sửa chữa cũng vậy, không cần đến ý thức, bởi vì, sửa chữa là đối phó với “sự đã rồi,” tức là điều chỉnh lại những hư hỏng, sai lệch để phục hồi chức năng của cái xe. Nó là cơn bệnh, với những triệu chứng rõ ràng bày ra trước mắt người chủ xe. Không sửa chữa là xe không chạy, hoặc chạy một cách miễn cưỡng gây nhiều bất tiện cho người sử dụng. Người sử dụng xe, bất kể là có trách nhiệm hay không, thấy xe hư là biết liền, phải lo đi sửa liền. Không cần có ý thức là vì thế. Thêm nữa, việc sửa chữa thường do thợ chuyên môn đảm nhiệm, không mấy người chủ xe có thể tự làm được.
Trong khi đó bảo trì là chăm lo, săn sóc để cái xe giữ được tình trạng làm việc hoàn hảo, tránh bị hư hỏng. Bảo trì là việc phải làm trước khi cái xe có triệu chứng, là việc mà người chủ xe có ý thức thì mới cảm nhận được sự cần thiết. Ví von với sinh hoạt của con người, thì bảo trì giống như tắm rửa, đánh răng, rửa mặt, giữ vệ sinh, tập thể dục... Không tắm rửa, không đánh răng, không rửa mặt vài ba ngày, mình mới bị coi là đứa ở dơ, chứ chưa đổ bệnh. Nhưng cứ kéo dài tình trạng ăn ở mất vệ sinh như vậy một thời gian, mình sẽ trở thành nạn nhân của nhiều thứ bệnh, cụ thể nhất là đau răng, cần phải kiếm tiền đi nha sĩ.
Trong việc bảo trì xe cộ, quan trọng nhất là cần có ý thức - mọi người dùng xe, bất kể nam phụ lão ấu đều cần có ý thức - để biết phải làm gì, làm vào thời điểm nào... cho xe. May thay, đa số những công tác bảo trì chính yếu thì những người thư sinh “trói gà không chặt” cũng có thể tự làm được. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể mang ra tiệm để nhờ thợ chuyên môn làm giúp, và nhiều khi trả tiền thuê họ làm còn rẻ hơn là mình tự làm lấy. Nhưng trước hết, mình phải có ý thức về bảo trì, thợ chuyên môn có thể góp phần gây dựng ý thức đó bằng cách nhắc nhở, nhưng không thể giữ vai trò chủ động thay cho chính người sử dụng chiếc xe được.
II - Bảo trì và kiểm tra
1. Các công tác bảo trì căn bản:
Các công tác bảo trì căn bản nhất là bảo đảm cho chiếc xe có đủ những thứ chất lỏng (fluid) cần thiết. Những chất lỏng đó là: Nhớt máy (engine oil), nước Coolant, dầu hộp số (transmission fluid), dầu tay lái (steering fluid), và dầu thắng (brake fluid).
Trong số các thứ dầu nhớt kể trên thì nhớt máy (engine oil) cần được chú ý hơn cả. Lý do: Nhớt máy là thứ phải được thay mới thường xuyên, lâu nhất là 6 tháng một lần, hoặc 5 ngàn dặm.
Nước Coolant, dầu hộp số... có thể thay mới 2 năm một lần, hoặc cứ 25,000 dặm.
2. Ngoài ra, các linh kiện khác cũng cần được kiểm tra để thay thế khi hao mòn, hoặc hết tác dụng, như cái màng lọc khí (air filter), bố thắng (brake pad), các dây kéo bộ phận trong máy (timing belt), bình điện (battery), đèn, lốp và bánh xe (tires and wheel)...
III - Bảo trì tại các đại lý:
Vì bảo trì là một việc làm cần đến ý thức, nên các chuyên gia về cơ khí và các tổ chức bảo vệ người tiêu thụ thường tốn khá nhiều giấy mực để quảng bá và giáo dục công chúng về sự cần thiết của bảo trì. Các đại lý xe hơi cũng có mở thêm trung tâm dịch vụ, để thực hiện những việc mà họ cho là cần thiết ở một mốc điểm nào đó, chẳng hạn sau khi chạy 5,000 dặm, 15 ngàn dặm, hay 30,000 dặm... Chúng ta thử tìm hiểu những việc các trung tâm dịch vụ tại đại lý sẽ làm trong các mốc điểm này như thế nào.
1. Sau khi xe chạy được 5,000 dặm: Ở một trung tâm dịch vụ, chúng tôi đọc được danh sách như sau:
-Thay nhớt máy, thay lọc nhớt.
-Kiểm tra các loại dầu khác và châm vào nếu hao hụt.
-Kiểm tra (bằng mắt thường) hệ thống thắng trước, thắng sau, thắng tay (parking brake).
-Kiểm tra đèn: Xem có sáng đều, có đèn nào cháy hay không.
-Kiểm tra và lau chùi bình điện.
-Kiểm tra lốp và bánh xe: Ðánh giá sự hao mòn lốp, đổi lốp trước ra sau, sau ra trước.
-Kiểm tra cây gạt nước ở kính trước.
-Kiểm tra và vặn lại các con ốc trong dàn đồng của xe.
-Kiểm tra hệ thống nước Coolant xem có rò rỉ chỗ nào không?
-Kiểm tra các ống dẫn nước coolant.
-Kiểm tra ống bô.
-Kiểm tra dàn ống nhún.
-Kiểm tra các màng lọc khí.
......
Như các bạn thấy, công việc kể ra thì nhiều, nhưng chủ yếu là kiểm tra. Nếu có gì cần làm thì thông báo với chủ xe, và tính thêm chi phí. Chỉ có 2 việc làm cụ thể là: thay nhớt máy và hoán vị bánh xe. Phí tổn: $50.00
2. Sau khi xe đã chạy được 15,000 dặm, hoặc mỗi 12 tháng: Danh sách công việc bảo trì được kể ra như sau:
-Thay nhớt máy, và lọc nhớt.
-Ðổi chỗ lốp xe (rotate tires).
-Thay màng lọc khí.
-Thay dầu hộp số, nếu cần thiết.
-Các việc còn lại là kiểm tra, vặn ốc... giống như trên. Phí tổn: $100.00
3. Sau khi xe đã chạy được 30,000 dặm hoặc mỗi 24 tháng: Những công việc bảo trì được kể ra như sau:
-Thay nhớt máy, và lọc nhớt.
-Ðổi chỗ lốp xe.
-Thay màng lọc khí trong máy, và trong cabin, nếu cần thiết.
-Thay bu-gi, nếu cần thiết.
-Kiểm tra hộp số
-Và các phần kiểm tra khác, giống như trên, với phí tổn: $200.00
Xem lại các công tác cần làm trong cả 3 buổi bảo trì kể trên, chúng ta dễ dàng thấy rằng, chỉ có việc thay nhớt máy, đổi chỗ lốp xe (có thể bao gồm luôn việc cân bằng bánh xe-wheel alignment, mặc dầu không được minh thị nhắc tới), màng lọc khí, thay dầu hộp số, thay bu-gi là thực sự được thực hiện. Những công việc còn lại chỉ là kiểm tra mà thôi.
***
Ðể kết luận, chúng tôi có thể nói rằng: Nếu mua xe mới (brand new) từ trong đại lý, chúng ta nên chịu khó theo lịch bảo trì của họ trong một năm đầu để có thể yên tâm về tình trạng chiếc xe và kiểm tra ốc vít... Các năm sau đó, các bạn chỉ cần thay nhớt máy, nước coolant, dầu hộp số... tức là những việc bảo trì căn bản cho đều đặn là đủ. Dù xe còn trong thời hạn bảo hành, chúng ta vẫn có thể mang xe tới bất cứ một cơ sở dịch vụ khác, không phải là đại lý bán xe, để hoàn tất công tác bảo trì, miễn là giữ lại receipt của các nơi đó. Nếu xe có trục trặc gì trong thời hạn bảo hành, nhà sản xuất hoặc đại lý vẫn phải chu toàn nhiệm vụ sửa chữa như đã cam kết.
Phạm Ðình