Đường Vào Đại Học Hoa Kỳ
I – Dành cho học sinh quốc tế
Tất cả tài liệu tham khảo cũng như kinh nghiệm của nững ngừoi đã đi trước, các em học sinh có thể tham khảo ở www.vietabroader.org
Phần kế tiếp tôi sẽ viết dành cho học sinh Việt Nam đang cư trú ở Mỹ hay xắp cùng gia đình sang Mỹ định cư, các em học sinh Việt có ý định du học Mỹ cũng có thể tham khảo phần tiếp theo mà áp dụng cho mình.
II – Dành cho công dân và thừong trú nhân ở Mỹ
Các ngành nghề ở Mỹ có cả ngàn loại khác nhau, nhưng bằng đại học thì chỉ có 2 loại là nghệ thuật và khoa học. Các trừong đại học Mỹ duyệt xét 1 đơn xin học cơ bản dựa trên thành tích của mỗi học sinh, bao gồm học thuật (Academic) và những đóng góp cho xã hội đựoc thể hiện qua các hoạt động ngoại khoá (Extracurriculum activities). Gia tài của tôi chỉ có 2 đứa con gái. Tôi hướng dẫn và chuẩn bị cho con cái tôi vào đại học như thế nào, tôi xin được trình bày dứoi đây, tôi mong các vị phụ huynh và các em học sinh hãy đọc cho kỹ, và tôi cũng hy vọng các bạn sẽ tìm đựoc những điều hữu ích để áp dụng cho con cái hay cho chính mình.
Một bộ hồ sơ xin vào đại học Mỹ gồm có:
- GPA (Grade Point Average) High school transcript
- Điểm thi chuẩn hoá SAT hoặc ACT
- SAT http://vietabroader.org/vapedia/SAT_Reasoning_Test] Chi tiết về SAT ở đây [/url]
- ACT http://vi.wikipedia.org/wiki/ACT] Chi tiết về ACT ở đây[/url]
- Admission Essay
- Extracurriculum activities
- Recommendation letter(s)
- Supplemental form – Đơn hổ trợ
- Admission Application – Đơn xin học
- Đơn xin học bổng của trừong
- Đơn xin hổ trợ tài chính của chính phủ liên bang và tiểu bang
- Đơn xin học bổng của tư nhân
1 - GPA (Grade Point Average) High school transcript
Khả năng tiếp thu của mỗi ngừoi nhanh hay chậm khác nhau. Ngừoi có khả năng tiếp thu chậm, nhưng nếu biết chọn lựa và xắp xếp các môn học chắc chắn sẽ học đựơc điểm cao, ngựoc lại ngừoi có khả năng tiếp thu cao, nhưng không biết cách (ỷ tài) lựa những lớp học nặng nề chưa chắc sẽ lấy đựoc GPA cao. Muốn học đựoc GPA cao, dòi hỏi tất cả học sinh PHẢI có khả năng “Tư duy phê phán – Critical thinking”. Khi con cái tôi đựoc 5, 6 tuổi, tôi tập cho chúng khả năng này bằng cách đặt những câu hỏi và giải thích bằng những “Lý lẽ thông thừơng – Common sense” rồi theo thời gian tôi tập cho chúng khả năng suy luận và phê phán. Tôi chưa bao giờ giúp con cái làm bài tập ở nhà hay dạy thêm toán cho con, và khi chúng có câu hỏi gì tôi không trả lời trực tiếp, tôi sẽ lấy ví dụ khác và giải thích rồi để tự chúng suy luận để tự mình trả lời câu hỏi của mình.
Khi con cái tôi bắt đầu học lớp 8, tôi cho chúng đọc các tài liệu về các nghề để tự chúng chọn vài nghề cho tưong lai. Trứoc khi niên học của lớp 9 bắt đầu, tôi giải thích cho con biết là muốn tốt nghiệp high school thì bắt buộc phải học những lớp nào và cần bao nhiêu tín chỉ để đựoc ra trừơng, rồi theo phưong pháp “Vừa học, vừa chơi” dạy cho chúng cách chọn và xắp xếp lớp học (Khó – dễ - khó vừa). Phưong pháp “Vừa học, vừa chơi” lúc trứơc tôi bị bạn bè và ngay cả bà xã tôi chỉ trích, nhưng từ lúc đứa con gái lớn tốt nghiệp danh dự THPT (Honor high school graduate) và là 1 trong 3 ngừoi đựoc nhận vào thẳng chuyên khoa trên 15,000 đơn xin học. Đứa nhỏ hiện đang học lớp 10, GPA= 4.0 , thi SAT 2210
(Trẻ em có khả năng Tư Duy Phê Phán – Critical thinking, khi học bài sẽ hiểu bài và khó quênbài đã học, mà hiểu bài thì khi làm bài hay thi chắc chắn sẽ đựoc điểm cao) (Xem xắp xếp thời khoá biểu các lớp học ở cuối bài)
2 - Kỳ thi chuẩn hoá SAT/ACT
Các em học sinh ở Việt Nam cho rằng thi ACT dễ đựoc điểm cao hơn. Quan niệm này chỉ đúng 1 phần vì ACT chú trọng tới lỗi chính tả, ngữ pháp, cách dùng từ và cụm từ hợp lý, SAT thì kiểm tra khả năng tư duy cần thiết cho việc học đại học sau này. SAT cũng đánh giá khả năng phân tích và giải quyết vấn đề cho nên theo kinh nghiệm và ý kiến cá nhân thì tôi nhận thấy học sinh nào chọn bằng nghệ thuật thì thi SAT, ai chọn bằng khoa học thì thi ACT. Tuy nhiên muốn thi đựoc điểm cao thì Anh văn phải khá. Nhưng học sinh nào thi TOEFL iBT không đựoc 76 điểm thì khoan hãy thi SAT/ACT. Miễn cữong thi phần Anh văn sẽ không hơn đựoc SAT/540 điểm/ ACT/26
(Ở high school và đại học Mỹ học sinh tự học và học nhóm, cho nên từ vựng và tự đọc sách Anh ngữ các em luyện cho tốt phần này thì khi học sẽ nhẹ nhàng hơn – Anh văn kém thì bất cứ lớp nào đối với các em cũng là RẤT KHÓ)
3- Admission Essay – Bài luận
Quan niệm của đa số học sinh Mỹ và quốc tế là PHẢI viết bài luận sao cho nổi bật hơn ngừoi khác (Stand-out) – QUAN NIỆM NÀY HOÀN TOÀN LÀ SAI LẦM. Mục đích của bài luận văn là nhằm giúp ban tuyển sinh và nhà trừong hiểu rõ thêm về con ngừoi của các em. Một bài văn hay là một bài văn mà từ ngữ đơn giản. Viết về một câu chuyện có thật về chính các em sẽ dễ viết hơn là chuyện “PHỊA”. Đa số các em sẽ viết về cả cuộc đời và mơ ứoc tưong lai của mình (Sẽ làm ngừoi đọc cảm thấy nhàm chán, chưa đọc hết bài đã khiến ngừoi đọc biết đựoc kết cuộc sẽ ra sao rồi, vì cuộc đời của chính ngừoi đọc và cả triệu ngừoi khác cũng giống nhau thôi It’s boring).
Các em than phiền là “Sao viết essay khó quá!” Khó là vì các em không biết lựa đề tài để viết – Nếu các em chọn loại văn diễn tả như nói về một công tác thiện nguyện, hay 1 chuyến tham quan (Field trip, summer camp) hay một sự kiện nào đó mà chính các em có tham gia, từ sự việc này nêu lên nhận xét hay quan điểm của chính mình, THÌ SẼ DỄ VIẾT HƠN – Việc thật, ngừoi thật và nhận xét của chính mình thì các em không phải cắn môi, nhăn trán suy nghĩ khờ ngừoi cũng không ra đựoc 1 chữ.
Các em biết là tôi đã sửa rất nhiều bài luận văn của các học sinh Mỹ & Việt. Có những bài diễn tả về một cuộc thi vũ, có bài diễn tả hình ảnh ngừoi nghèo, có bài diễn tả về 1 chuyến nghỉ hè, có bài diễn tả về một công tác xã hội. Tất cả những bài văn này đều có 2 điểm chung là: Diễn tả chi tiết, thứ tự sự kiện và nhận xét của chính tác giả.
Các em nên nhớ: Adcoms muốn biết YOUR IDEA(s) AND YOUR POINT OF VIEW(s). Còn học lực, khả năng tài chính của gia đình đã đựoc thể hiện qua học bạ và đơn xin hổ trợ taì chính, các em lập lại trong bài văn là dư thừa.
Đề bài luận trong www.comonapp.org
- _ Evaluate a significant experience, achievement, risk you have taken, or ethical dilemma you have faced and its impact on you.
- _ Discuss some issue of personal, local, national, or international concern and its importance to you.
- _ Indicate a person who has had a significant influence on you, and describe that influence.
- _ Describe a character in fiction, a historical figure, or a creative work (as in art, music, science, etc.) that has had an influence on you, and explain that influence.
- _ A range of academic interests, personal perspectives, and life experiences adds much to the educational mix. Given your personal background, describe an experience that illustrates what you would bring to the diversity in a college community or an encounter that demonstrated the importance of diversity to you.
- _ Topic of your choice.
4 - Hoạt động ngoại khoá – Extracurriculum activities
Hoạt động ngoại khoá bao gồm tất cả các sịnh hoạt, việc làm, thú tiêu khiển của chính học sinh không thuộc chưong trình giảng dạy của nhà trừơng. Các hoạt động này sẽ đựoc xem là ngoại khoá:
- Art – Nghệ thuật bao gồm: Nhạc kịch, ban chạc của trừong hay tự lập, hội hoạ, nhiếp ảnh
- Các hoạt động của tôn giáo: Ca đoàn, giúp lễ, giúp đỡ ngừoi già, thể thao của giáo hội, các chương trình quyên góp từ thiện, cắm trại, giảng đạo v.v.
- Hoạt động của cộng đồng – Community activity bao gồm tất cả các hoạt động của cộng đồng
- Club – Câu lạc bộ bất cứ tham gia câu lạc bộ nào cũng đựoc xem là hoạt động ngoại khoá
- Governance: Giữ chức vụ trong các tổ chức của học sinh
- Hobbies – Thú tiêu khiển
- Truyền thông: Tham gia báo chí, phát thanh, phát hình của trường hay tư nhân
- Military – Tham gia huấn luyện quân sự ngắn hạn, chưong trình thiếu sinh quân
- Thể dục thể thao – Sport của trừong hay cộng đồng
- Công tác tình nguyện hay xã hội.
Các vị phụ huynh và các em học sinh chú ý:
Đa số học sinh ở Việt Nam không coi trọng các hoạt động ngoại khoá, họ cho rằng cố gắng học cho thật giỏi mới là quan trọng. Quan niệm này có thể đúng với xã hội Việt Nam, nhưng các bạn nên BIẾT RẰNG, trứoc hay sau các bạn sẽ qua Mỹ định cư hay xin du học qua Mỹ thì nên biết, các trừong học ở Mỹ coi trọng các hoạt động ngoại khoá không kém điểm học bạ. Trong bao nhiêu năm nay, tôi đã chứng kiến không biết bao nhiêu học sinh với GPA = 4.0 bị trừong từ chối (Reject),. Trên diễn đàn www.xuatnhapcanh.com các em thấy nhiều học sinh tuy điểm học bạ không cao lắm, thậm chí có ngừoi đã nghỉ học nhiều năm, không những đựoc đại học Mỹ nhận và còn cho nhiều học bổng. (Sẽ nói chi tiết trong phần học bổng, hổ trợ của trừong)
5 – Thư Giới thiệu - Recommendation letter(s)
Mục đích của thư giới thiệu nhằm giúp ban tuyển sinh biết đựoc ngứoi khác đánh giá và nhận xét về học sinh như thế nào. Có nhiều lời khuyên nên chọn ngừoi hiểu rõ về mình nhất (Thầy cô, hoặc bất cứ ai hiểu rõ về mình nhất), theo tôi ngành các em chọn học và ngừời viết thư phải là ngừoi đã từng dạy hoặc cùng học môn học liên quan tới ngành các em chọn, hoặc ngừoi biết rõ năng khiếu của các em.
Ví dụ:
- Nếu các em chọn ngành computer science, thì ngừoi dạy môn computer hay technology ở high school, hoặc bạn học cùng học hay đã đựoc các em giúp làm bài sẽ là ngừoi viết thu hiệu nghiệm nhất.
- Nếu các em chọn y khoa thì giáo viên dạy hoá học hay sinh vật viết là tốt nhất
- Nếu các em chọn business, và làm nổi bậc khả năng lãnh đạo của mình thì không ai làm tốt hơn bằng ngừoi phụ trách chưong trình ngọai khoá, hay các câu lạc bộ của trừơng
Khi nhờ ai đó viết thư giới thiệu cho mình, các em nên tạo ra 1 dàn ý để ngừơi viết không nói lạc đề hay giới thiệu sai lầm hoặc viết quá chung chung, không có hiệu nghiệm. Thêm một điều không kém phần quan trọng là: không phải cứ thấy cô ngừoi Mỹ thì sẽ viết hay và đúng văn phạm, huống chi giáo viên ngừoi Việt ở Việt Nam, đâu phải ai cũng biết hay giỏi tiếng Anh, vì vậy các em tự viết rồi nói khéo léo 1 chút để họ duyệt xét lại rồi ký tên. Ngừoi Mỹ không bao giờ ngại ngừoi khác “Proof read”.
Thư giới thiêu nên trình bày gọn gàng trong khổ giấy 8.5 x 11, và không nên viết dài hơn quá 300 từ. Thư giới thiệu chỉ cần 2 – 3 lá là đủ, nhưng nên làm thành nhiều bản vì sẽ phải nộp cho nhiều trừơng hoặc nhiều tổ chức cấp học bổng khác nhau. Một lá thư copy thành 6-7 bản rồi đưa cho người viết ký tên như vậy sẽ đỡ mất thì giờ. Cuối năm lớp 11 bắt đầu là tốt nhất, đừng để trễ quá.
6- Supplemental form – Đơn hổ trợ
Đơn hổ trợ là nơi các em có thể viết và liệt kê những thành tích, hoặc nói thêm về mình. Thông thừong trong đơn hổ trợ sành chỗ cho các em viết thêm hoặc làm nổi bậc 1 thành tích mà các em cho là ưng ý nhất. Trong phần này các em không nên viết dài hơn 300 từ, và cũng không cần phải viết như bài “Admission essay”. Phần nhiều là trả lời các câu hỏi.
7 - Đơn xin học – Admission Application
Tuyệt đối đừng bao giờ nghĩ là mình sẽ được trừong đó nhận vào học. Chịu khó nộp đơn xin học nhiều trừong theo thứ tự dứoi đây để bảo đảm các em sẽ đựoc ít nhát là 1 trừơng đại học nhận:
- Dream school – Là trừong nổi tiếng, yêu cầu đầu vào rất cao. Những trừong mà các em nghĩ với thành tích và học lực của mình, đựoc trừong nhận vào học chỉ là trong giấc mơ – Nhưng giấc mơ chỉ thành hiện thực khi các em chịu xin – Không xin thử làm sao biết trừong không nhận. (Apply 2 trừong là OK)
- Reach school – Là những trường mà các em thấy mình đủ hoặc dư các yêu cầu đầu vào của trừong (Apply ít nhất là 4 trừong)
- Safe school – Là những trừong có yêu cầu thấp, hoặc các em biết chắc chắn 100% là trừong sẽ nhận mình. Ví dụ: Học sinh nào cư ngụ ở thành phố San Jose, CA chỉ cần GPA=2.0 và địa chỉ là San Jose, CA thì trường San Jose State University sẽ ưu tiên duyệt xét trước.
Đơn xin học thì có nhiều trừong dùng chung một mẫu đơn của www.commonapp.org , Phần nhiều các đại học của tiểu bang có đơn riêng của mỗi trừong, các em vào website của trường mình chọn phần “Admission” sẽ biết.
Đây là mẫu đơn của Common App https://www.commonapp.org/CommonApp/Docs/DownloadForms/2012/2012AppFY_download.pdf
8 - Đơn xin học bổng của trừong – School scholarship Application – Học bổng tư nhân
A – Nếu các em xin vào trừong đại học tư thục và đựoc trừong nhận, thông thừong trường sẽ căn cứ trên học bạ, bài luận và khả năng đóng góp tối đa của gia đình (Family contribution) sẽ cho các em 1 gói hổ trợ tài chính (Financial aid package) nếu gói tài trợ này các em tính ra vẫn không đủ chi phí cho việc học tập, thì có thể nộp đơn xin thêm học bổng khác của trường hoặc của các tổ chức tư nhân. Trừong tư không phân biệt học sinh bản xứ (Domestic student) hay học sinh quốc tế (International student), cho nên học sinh quốc tế phần nhiều là chọn học trừong tư.
B – Nếu các em chọn trừong công, ngoài FAFSA và State Grant, các trường đại học công lập chỉ cấp học bổng thêm cho các học sinh đựoc lựa chọn (Selected student). Khi học sinh đựoc chọn, trường sẽ gởi thư mời học sinh đó tham gia và điền đơn xin học bổng. Các học bổng đăng trên website của trường rất là khó xin. Các em nên lựa những học bổng của hãng cha mẹ đang làm, hay ngân hàng địa phương hay của các doanh gia trong vùng. Những loại học bổng này tuy cho ít tiền, nhưng khả năng xin đựoc của các em cao hơn và TUY ÍT TIỀN, NHƯNG NHIỀU CÁI ÍT GOM LẠI SẼ THÀNH SỐ TIỀN LỚN. Tôi tìm kiếm và chọn các học bổng loại này cho con gái tôi. Có học bổng chỉ cho $500/ năm và nó là người duy nhất xin, cho nên người cho học bổng (cấp 2 cái 1 năm) cho nó hết cả hai. Có bao nhiêu ngừoi đi học mà mỗi khoá học dư đựoc 5-7 ngàn đô.
Các em học sinh nên nhớ: Học bổng càng cao quí, càng nhiều tiền chừng nào thì các em sẽ phải tranh giành với nhiều ngừoi tài giỏi hơn các em. Các ngừoi thành công nhỏ ở địa phưong các em cư ngụ, hàng năm những người này trích ra một phần nhỏ thu nhập của họ dành cho học sinh trong vùng. Thông thừong họ cho khoảng từ $500 - $2000/ năm hay chỉ cho 1 lần. Tuy số tiền họ cho ít, nhưng ngừoi cho thì rất nhiều, và chỉ cho học sinh trong khu vực họ cư ngụ hay kinh doanh/làm việc. Muốn biết những người cholà ai, thì các em phải tới cộng đồng mình sinh hoạt.
9 - Đơn xin hổ trợ tài chính của chính phủ liên bang và tiểu bang
Xem bài viết FAFSA Hỏi & Đáp – Tôi sẽ hướng dẫn điền FAFSA
[/SIZE]
Chỉnh sửa cuối: