Để nhớ về những kỷ niệm ngày xưa.
Tên đường phố Sài Gòn:
xưa ( thời Pháp thuộc) và nay ( trước năm 1975)
theo Alphabet (Đốt lò hương cũ)
Nguyên Trần sưu tầm
Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo
Nền cũ lâu đài bóng tịch dương
(Thăng Long thành hoài cổ-Bà Huyện Thanh Quan)
Trong niềm nhớ thương khôn nguôi về quê nhà của một người Việt Nam ly hương còn nặng tình hoài cổ, tôi xin cố gom góp trí nhớ còn sót lại để ghi ra tên những đường phố Sài Gòn thời xưa cũng như các cơ quan chính quyền, cơ sở văn hóa giải trí đặc biệt trên đó vì e rằng đến một lúc nào mọi thứ sẽ mai một đi thì đáng tiếc lắm. Cho nên dù biết rằng viết về những địa hình địa vật của một thời xưa cách nay năm,sáu chục năm bằng vào trí nhớ kém cỏi của cái tuổi gần thất thập cổ lai hi là cả một khó khăn trùng điệp nhưng lòng hoài cổ trong con người tôi vẫn cố vượt mọi trở ngại nhất là với sự góp ý bổ túc đầy nhiệt tình của quý niên trưởng và các bạn nên công việc đã hoàn thành cho dù chưa được hoàn hảo. Chỉ mong ước nhỏ nhoi là qua tài liệu nầy, chúng ta tìm lại hình ảnh ngày xưa của chính chúng ta trên khắp nẻo đường của Sài Gòn đẹp lắm ! Sài Gòn ơi! Sài Gòn ơi! Và hơn nữa chúng ta có thể chỉ dẫn cho đàn con cháu nghe thấy về thủ đô Sài Gòn, hòn ngọc Viễn Đông, nơi mà cha mẹ, ông bà chúng đã từng một thời sinh sống và biết đâu chừng cũng là nơi đã từng gặp gỡ của ba má sắp nhỏ qua mối tình đầu.
Cũng xin chân thành cảm tạ sự đóng góp quý báu của nhiều anh chị nhất là chị Đỗ Thanh Vân (Đức Quốc), niên trưởng Trương Thới Lai (Canada), anh Cao Thiếu Lang (Canada), anh Nguyễn Đình Phúc (Canada), anh Bùi văn Tâm (Canada), anh Trần Kiêu Bạc (Mỹ), anh Trương Thúy Hậu (Mỹ)…Chính nhờ những sự bổ túc đó mà hành trình tìm về con đường của dư hương ngày cũ bớt nhiều thiếu sót. Và chúng tôi hy vọng vẫn còn tiếp tục nhận được những góp ý của quý bằng hữu bảng sưu tầm chúng ta thêm hoàn chỉnh hơn. Xin chân thành đa tạ.
Bây giờ mời các bạn cùng chúng tôi đi dạo một vòng quá khứ (back to the past) của một thời hoa mộng trên thủ đô yêu dấu từng đườc mệnh danh là Hòn ngọc Viễn Đông.
Tên thời Pháp thuộc -Tên thời Việt Nam Cộng Hòa
Boulevard Bonard - Lê Lợi ( Trụ sở Quốc Hội-Nhà Hát Lớn, bệnh viện Đô Thành, nhà sách Khai Trí,nước mía bò bía Viễn Đông, rạp Vĩnh Lợi, quán cơm Thanh Bạch, quán giải khát Pôle Nord, Hà Nội ice cream,quán kem Mai Hương,Thư Viện Abraham Lincoln, Nhà hàng Kim Sơn, Bồng Lai)
Đường Lê Lợi Sài Gòn
Boulevard Chanson - Lê văn Duyệt Ngã Bảy trở xuống(Trụ sở Tổng Liên Đoàn Lao Công,, Chợ Đủi, trụ sở Tòa Đại Sứ Miên, nơi hoà thượng Thích Quảng Đức tự thiêu góc Phan Đình Phùng, rạp Nam Quang-ngã tư Trần Quý Cáp, rạp Kinh Đô sau là văn phòng Usaid, trường trung học tư thục Trường Sơn, Câu Lạc Bộ Kỵ Mã Sài Gòn)
Boulevard Charner - Nguyễn Huệ ( rạp Rex, rạp Eden, passage Eden, Thương xá Tax, bánh mì pâté Đô Chính, phòng trà Queen Bee, Tổng Nha Ngân Khố, Kỹ Thương Ngân Hàng, Hôtel Palace,Hãng Charner)
Sài Gòn đường Nguyễn Huệ
Boulevard Galliéni - Trần Hưng Đạo (Bộ Lao Động, Nha Cảnh Sát Đô Thành, Sở Cứu Hỏa Đô Thành rạp Nguyễn văn Hảo-Hưng Đạo, rạp Đại Nam, vũ trường Tour d’Ivoire,Bộ Tổng Tư Lệnh quân lực Đại Hàn-Bộ Tổng Tham Mưu cũ, sân bóng rổ Tinh Võ,Khiêu vũ trường Vân Cảnh, Arc en Ciel, Đêm Màu Hồng, trường tiểu học Tôn Thọ Tường, Nhà thờ Tin Lành)
Boulevard Kitchener - Nguyễn Thái Học ( trường tiểu học Trương minh Ký, trường tư thục Huỳnh Thúc Kháng, rạp Nam Tiến, rạp cải lương Thành Xương, Chợ Cầu Ông Lãnh)
Boulevard Norodom - Thống Nhất (Toà Đại Sứ Mỹ, Phủ Thủ Tướng, Rạp Norodom-Thống Nhất-xổ số quốc gia giúp đồng bào ta mua lấy xe nhà giàu sang mấy hồi-Trần văn Trạch , hãng nhập cảng xe Peugeot Jean Compte, Bộ Tư Pháp, hãng Esso)
Boulevard Paul Bert - Trần Quang Khải (Đình Nam Chơn, rạp Văn Hoa)
Boulevard de la Somme - Hàm Nghi (Đài Pháp Á, Ngân Hàng Việt Nam Thương Tín,BanqueFranco-Indochinoise, Tổng Nha Thuế Vụ, chợ Chó,chợ Chim,trung tâm Cờ Tướng, tiệm incils quân đội Phước Hùng)
Rue - 11e RIC (Régiment d’Infanrerie Colonniale)- Nguyễn Hoàng (bến xe lục tỉnh, cư xá hỏa xa)
- Abattoir - Hưng Phú (Lò Heo Chánh Hưng)
- d’Adran - Võ Di Nguy Phú Nhuận(Chợ Phú Nhuận, rạp Văn Cầm, rạp Cẩm Vân, cư xá Phú Nhuận)
- Albert 1er - Đinh Tiên Hoàng ( Sân vận động Hào Thành-Hoa Lư-Citadelle, Tổng Nha Thanh Niên, Asam Đakao, mì Cây Nhãn,Chè Hiển Khánh)
- Alexandre de Rhodes - Lục Tỉnh ( trung tâm quân báo Cây Mai, bò 7 món Ngân Đình) , đường Alexandre de Rhodes tới thời Cộng Hòa thay thế đường Paracels trước dinh Độc Lập
- Alexandre Frostin - Bà Lê Chân(hông chợ Tân Định, rạp Moderne sau đổi là Kinh Thành)
- Alsace Loraine - Phó Đức Chính(biệt thự chú Hỏa-Hui Bon Hoa)
- Amiral Dupré - Thái LậpThành
- Amiral Roze - Trương Công Định (Chùa Chà,chạy xuyên qua vườn Tao Đàn- Vườn Pelouse)
- d’Arfeuille - Nguyễn Đình Chiểu
- Armand Rousseau - Hùng Vương( Trường Trung Học Chu văn An,cư xá sinh viên Sài Gòn)
- d’Arras - Cống Quỳnh (Bệnh viện Từ Dũ, rạp Khải Hoàn, trường trung học tư thục Hưng Đạo-Giáo Sư Nguyễn văn Phú)
- Arroyo de l’Avalanche - Rạch Thị Nghè
- Audouit - Cao Thắng ( rạp Việt Long, rạp Đại Đồng Sài Gòn, Chùa Tam Tông Miếu, bánh mì pâté Phò Mã, tư gia nhạc sĩ Dương Thiệu Tước, Lâm Tuyền)
- d’Ayot - Nguyễn văn Sâm(rạp Kim Châu)
- Ballande- Nguyễn Khắc Nhu
- Barbier - Lý Trần Quán(chả cá Thăng Long)
- Barbé - Lê Quý Đôn (Trung Học Lê Quý Đôn-Chasseloup Laubat)
- Blan Subé - Duy Tân (Viện Đại Học Sài Gòn,Đại Học Luật Khoa, công trường Chiến Sĩ Con Rùa,Vương Cung Thánh Đường)
- Bourdais - Calmette
- Catinat - Tự Do ( Bộ Nội Vụ, bánh mì pâté Hương Lan, Nhà Hàng Caravelle, Nhà Hàng Continental Palace, La Pagode, Brodard, Vũ trường Maxim’s, Hotel Restaurant Majestic, rạp Majestic,Tiệm quý kim Đức Âm, nhà may Cát Phương, Adam,Tân Tân, Phòng Thông Tin cho các cuộc triễn lãm)
Sài Gòn-Rue Catinat
- Chaigneau- Tôn Thất Đạm( khu Chợ Cũ, rạp Nam Việt)
- Champagne - Yên Đổ (Cư xá Đắc Lộ, trường Anh Ngữ Khải Minh)
- Charles de Coppe - Hoàng Diệu ( hiệu giày Gia, quán nhậuTư Sanh Khánh Hộ-cari dê)
- Charles Thomson - Hồng Bàng (bệnh biện Hồng Bàng, đại học Nha Khoa)
Tòa Đô Chánh Sài Gòn( Xã Tây)
- Chasseloup Laubat - Hồng Thập Tự ( Trường Nữ Hộ Sinh Quốc Gia, Hội Hồng Thập Tự Việt Nam, RạpOlympic, bàn ghế Phan văn Nhị, khu quán cháo vịt, Bộ Y Tế, Bộ Tài Chánh, Tổng Nha Ngân Sách Ngoại Viện, Cơ quan Tiếp Vận Trung Ương, Hông vườn Tao Đàn-vườn Ông Thượng- vườn Bờ Rô-Pelouse, Hông Dinh Độc Lập, Hông Thảo Cầm Viên, trường trung học kỹ thuật Nguyễn Trường Tộ)
- Colonel Budonnet- Lê Lai (Rạp Aristo, tiệm bánh trung thu Tân Tân, cơm chay Vạn Lộc)
- Colonel Grimaud - Phạm ngũ Lão (Chợ Thái Bình, tòa soạn nhật báo SàiGòn Mới- bà Bút Trà, rạp Thái Bình, ga xe lửa, quày bán vé Hàng Không Việt Nam)
- Cornulier - Thi Sách
- Danel - Phạm đình Hổ
- Denis Frères- Ngô Đức Kế (Ngân hàng Quốc Gia Việt Nam)
- Dixmude- Đề Thám
- Docteur Angier - Nguyễn Bỉnh Khiêm (Thảo Cầm Viên hồ tắm Nguyễn Bỉnh Khiêm, Tổng Nha Trung Tiểu Học&Bình Dân GiáoDục, trường Trung Học Trưng Vương, Võ Trường Toản, Nha An Ninh QuânĐội)
- Docteur Yersin - Ký Con
- Đỗ Hữu Vị - Huỳnh Thúc Kháng (Trường trung học kỹ thuật Cao Thắng,khu chợ Trời)
- Douaumont- Cô Giang (chợ, rạp hát Cầu Muối)
- Dumortier - Cô Bắc ( hãng cao su Labbé)
- Duranton - Bùi thị Xuân( trường trung học Nguyễn Bá Tòng, trường Les Lauriers)
- Eyriaud des Verges - Trương Minh Giảng (Chợ Trương Minh Giảng, rạp Văn Lang, cổng xe lửa số 6, Viện Đại học Vạn Hạnh)
- l’Église - Trần Bình Trọng( Hôtel Massage Hồng Tá)
- d’Espagne - Lê Thánh Tôn (Tòa Đô Chánh, Cửa Bắc Chợ Bến Thành,tiệm vàng Nguyễn Thế Tài-Thế Năng, tiệm incils quân đội An Thành, Rạp Lê Lợi, nhà may Văn Quân)
Thư viện Abraham Lincoln(Góc Lê Lợi-Tự Do)
và cũng là tòa soạn tạp chí thế giới tự do( Free World)
- Eyriaud des Verges - Trương Minh Giảng (Chợ Trương Minh Giảng, rạp Văn Lang, cổng xe lửa số 6, Viện Đại học Vạn Hạnh)
- Faucault - Trần Khắc Chân
- Frère Louis - Nguyễn Trãi từ Ngã Tư Cộng Hoà đổ vô Chợ Lớn (trung tâm đào tạo huấn luyện viên thanh niên thể thao,Nhà thờ Chợ quán)
- Frère Louis - Võ Tánh (Sài Gòn) từ Ngã Tư Cộng Hòa đổ xuống Ngã Sáu (cổngchính Tổng Nha Cảnh Sát Quốc Gia, rạp hát Quốc Thanh, phở 79, nhà mồ Á Thánh Matthew Gẫm, trường nữ trung học tư thục Đức Trí)
- Frère Guilleraut - Bùi Chu (Nhà thờ Huyện Sĩ)
- Filippiny - Nguyễn Trung Trực (Nhà hàng Thanh Thế với tuyệt chiêu suôn, nhà hàng Quốc Tế, Bồng Lai, Kim Sơn, rạp Les Tropiques, Văn Khoa cũ, Pháp Đình Sài Gòn)
Đường Hồng Thập Tự Sài Gòn
- Fonck - Đoàn Nhữ Hài
- Gallimard - Nguyễn Huy Tự
- Gaudot - Khổng Tử (Chợ Bình Tây)
- Georges Guynomer - Võ Di Nguy Sài Gòn(Khu Chợ Cũ)
- Guillaume Martin - Đỗ Thành Nhân
- Hamelin - Hồ văn Ngà
- Heurteaux - Nguyễn Trường Tộ
- Hui Bon Hoa - Lý Thái Tổ (Phở Tàu Bay, quán Hạ Cờ Tây)
- Jaccaréo - Tản Đà (khu tiệm thuốc Bắc)
- Jauréguiberry - Hồ Xuân Hương ( Bệnh viện da liễu-Bạc Hà)
- Jean Eudel - Trình Minh Thế (thương cảng Sài Gòn, kho 5, kho 10)
- Lacaze - Nguyễn Tri Phương ( Mì vịt tiềm Lacaze, hủ tiếu Mỹ Tiên, hủ tiếu Cả Cần, bánh bao bà Năm Sa Đéc, quán sò huyết lề đường)
- Lacotte - Phạm Hồng Thái (toà soạn nhật báo Dân Ta-ông Nguyễn Vỹ)
- Lacaut - Trương Minh Ký(Lăng Cha Cả-Linh mục Bá Đa Lộc-Pigneau de Béhaines)
- De Lagrandière- Gia Long ( Dinh Gia Long, Bộ Quốc Phòng, Thư viện Quốc Gia, rạp Long Phụng- phim Ấn Độ, tiệm bánh Bảo Hiên Rồng Vàng, tiệm Đồ da Cự Phú, tiệm quần áo trẻ em Au Printemps, tòa soạn nhật báo Tiếng Chuông-ông Đinh văn Khai, nhật báo Việt Nam của ông Nguyễn Phan Long 1936, nhật báo Tiếng Dội, Tiếng Dội Miền Nam, Dân Quyền của ông Trần Tấn Quốc và nhiều nhật báo khác)
Chợ Bến Thành Sài Gòn
- Larclause - Trần Cao Vân (bộ Thông Tin)
- Lefèbvre - Nguyễn công Trứ
- Legrand de la Liraye - Phan Thanh Giản (Bệnh viện Bình Dân, Chợ 20, Trường Nữ Trung Học Gia Long,bệnh viện St Paul,Trường tư thục Phan Sào Nam, Nghĩa Trang Mạc Đĩnh Chi- Đất Hộ, cư xá Đô Thành, rạp Long Vân, bánh xèo Đinh Công Tráng)
- Le Man - Cao Bá Nhạ
- Léon Combes - Sương Nguyệt Ánh (văn phòng bác sĩ quang tuyến Lý Hồng Chương, võ trường Hàn Bái Đường ở góc Sương Nguyệt Ánh-Lê văn Duyệt 1954)
- Lesèble - Lý văn Phức
- Loucien Lecouture - Lương Hữu Khánh (đường rầy xe lửa Mỹ Tho, miền Trung)
- Luro - Cường Để (thành Cộng Hòa,Trường Đại Học Y,Dược Khoa,Văn Khoa,
Nông Lâm Súc)
- Mac Mahon - Công Lý (Dinh Độc Lập, Dinh Hoa Lan, Phủ Phó Tổng Thống, Chùa Vĩnh Nghiêm, trường tư thục Quốc Anh,Thương xá Crystal Palace-Tam Đa, rạp Hồng Bàng)
- Marchaise - Ký Con
- Maréchal Fox - Nguyễn văn Thoại ( trường đua ngựa Phú Thọ, bệnh viện Vì Dân)
- Maréchal Pétain - Thành Thái (trường trung học Bác Ái)
- de Marins - Đồng Khánh ( tửu lầu Á Đông, Đồng Khánh, Bát Đạt, Arc En Ciel-ĐạiThế Giới)
- Martin des Pallières - Nguyễn văn Giai
- Massiges - Mạc Đĩnh Chi (Hội Việt Mỹ, Ty Cảnh Quốc Gia Quận Nhứt, nhà hàng thịt rừng Trường Can,phở Cao Vân, trường trung học Les Lauriers, bộ Canh Nông)
- Mayer - Hiền Vương (Nguyễn Chí Nhiều dược cuộc, trung tâm phở gà, giò chả Phú Hương, rạp Casino Đa Kao)
- Miche Phùng - Khắc Khoan (tư dinh đại sứ Mỹ trước đó là tư dinh của tướng Năm Lửa Trần văn Soái)
- Miss Cawell - Huyền Trân Công Chúa
- Nancy - Cộng Hoà ( Trung Học Pétrus Ký, Đại Học Khoa Học, Đại Học Sư Phạm, cửa hôngTổng Nha Cảnh Sát Quốc Gia)
Dinh Độc Lập 1955
- Nguyễn tấn Nghiệm - Phát Diệm
- Noel - Trương Hán Siêu
- Ohier - Tôn Thất Thiệp (hủ tiếu Thanh Xuân, Tài Nam Restaurant với món đuôn chà là chiên bơ rất mắc, Chùa Chà Và)
- d’Ormay - Nguyễn văn Thinh (tòa soạn nhật báo Thần Chung-ông Nguyễn Kỳ Nam, Restaurant Admiral)
- Paracels - Alexandre de Rhodes (Học ViệnQuốc Gia Hành Chánh cũ, Bộ Ngoại Giao)
- Paris- Phùng Hưng ( chợ thịt quay vịt quay)
- Pavie- Trần Quốc Toản (Học Viện Quốc Gia Hành Chánh, Viện Hóa Đạo - Việt Nam QuốcTự, trường tư thục Hồng Lạc, cục Quân Cụ, chợ cá Trần Quốc Toản)
- Paul Blanchy - Hai Bà Trưng (Chợ Tân Định, Tổng Cuộc Điện Lực, BGI -Brasseries et Glacières de l’Indochine, Phở An Lợi, cà phê Quán Trúc, vũ trường Mỹ Phụng, công trường Mê Linh,nhà thờ Tân Định)
- Paulin Vial - Phan Liêm
- Pellerin - Pasteur ( Viện Pasteur, Khu Phở Gà, Phở Minh, Nhà sách Khai Trí, rạp Casino Sài Gòn sau đổi thành rạp Rạng Đông, nước mía bò bía Viễn Đông)
Tòa Đại Sứ Mỹ (Đại lộ Thống Nhất)
- Pierre Flandin- Đoàn thị Điểm (hông trường Nữ Trung Học Gia Long, hông Tổng Nha Ngân Sách Ngoại Viện)
- Laregnère - Bà Huyện Thanh Quan ( Cư xá nữ sinh viên Thanh Quan, Chùa Xá Lợi)
- Renault - Hậu Giang
- René Vigerie - Phan Kế Bính
- Résistance - Nguyễn Biểu (Cầu chữ Y)
- Richaud - Phan Đình Phùng ( Tổng Nha Kiến Thiết và Thiết Kế Đô Thị, Đài Phát Thanh Sài Gòn, Bảo sanh viện Hồng Đức, Kỳ Viên Tự,Trường Rạng Đông, chợ Vườn Chuối, Restaurant Sing Sing, nhà hàng La Cigale, sân vận động PĐP)
- Roland Garros - Thủ Khoa Huân
- Sabourain - Tạ Thu Thâu (cửa Đông chợ SàiGòn, Nhà thuốc tây Nguyễn văn Cao, nhà sách & xuất bản Phạm văn Tươi)
- Sohier - Tự Đức
- Taberd - Nguyễn Du (Sở xuất nhập di trú, Nhà thương Đồn Đất- bệnh viện Grall, trung tâm văn hóa Pháp-Centre Cul turel Francais )
- Testard - Trần Quý Cáp (Vũ trường AuBaccara, Đại Học Y khoa cũ, Trường Âu Lạc)
- Tong-Kéou - Thuận Kiều (bệnh viện Chợ Rẫy)
- Turc - Võ Tánh(Phú Nhuận) (Văn Phòng Quận Tân Bình, Phở Quyền, Lăng Cha Cả, bệnh viện Cơ Đốc)
- Verdun - Lê văn Duyệt Ngã Bảy trở lên (Ngã Ba Chợ Ông Tạ,rạp Thanh Vân)
- Vassoigne - Trần văn Thạch
- Yunnam - Vạn Tượng
Hội trường Diên Hồng
(trụ sở Thượng Nghị Viện-Bến Chương Dương)
- Quai de Belgique - Bến Chương Dương ( Thượng Nghị Viện- Hội Trường Diên Hồng,Tổng Nha Kế Hoạch)
- Quai Le Marne - Bến Hàm Tử
- Quai Le Myre de Vilers - Bến Bạch Đằng (Hotel Restaurant Majestic, Phủ Đặc Ủy Trung ƯơngTình Báo, Bộ Tư Lệnh Hải Quân, bến đò Thủ Thiêm, Cột Cờ Thủ Ngữ-Point des BlagueurS,tư dinh Thủ Tướng, Sở Ba Son-Arsénal-Hải Quân Công Xưởng)
- Quai de Fou-Kien - Bến Trang Tử
Tài liệu tham khảo :
- Đặc Trưng Net
- Đa Kao trong tâm tưởng ( Vĩnh Nhơn)
Màu nắng Sài Gòn
(Cảm đề khi sưu tầm bảng đối chiếu tên đường Sài Gòn)
Tôi nhớ Sài Gòn nắng chói chang
Những hàng cây ngả bóng bên đàng
Ngựa xe xuôi ngược về muôn nẻo
Tà áo thướt tha đưới gió ngàn
Cờ kéo (1) taxi bung rãi rác
Chuông reo (2) xe điện nhịp rình rang
Bồn Binh thổ mộ qua xe kéo
Hợp tấu rộn ràng vui ánh quang
(1) Cờ kéo: khi lên taxi (hầu hết là chiếc Renault 4 có hai màu : xanh nửa phần dưới và vàng nhạt nửa phần trên), tài xế bẻ cờ đồng hồ tính tiền.
(2) Chuông reo: xe điện ( tramway-street car) Sài Gòn reo chuông khi dừng lại ở các trạm. Nếu tôi nhớ không lầm thì thời bấy giờ có hai lộ trình chính: -Thứ nhất là lộ trình Galliéni ( Trần Hưng Đạo) chạy suốt con đuờng Trần Hưng Đạo từ Chợ Lớn vô Sài Gòn mà hai trạm chính là ga Nancy và ga Arras - Thứ hai lộ trình Boulevard de la Somme ( Hàm Nghi) chạy trên đường Hàm Nghi ngừng ga Chợ Cũ rồi quẹo xuống bến Bạch Đằng rẽ vô Hai Bà Trưng chạy tới chợ Tân Định. Hai bên thành xe điện có nhiều mẫu quảng cáo khác nhau nhưng nổi bật nhất là 4 hiệu: -Một viên Cửu Long Hoàn bằng 10 thang thuốc bổ của nhà thuốc Võ văn Vân của ông bầu bóng tròn Võ văn Ứng- Thuốc dưỡng thai Nhành Mai- Dầu khuynh diệp bác sĩ Bùi Kiễn Tín- Kem Hynos anh Bảy Chà. Lúc đó tôi rất thích nhìn cần câu điện trên nóc xe chạm vào hệ thống dây điện xẹt lửa màu xanh xanh tím tím rất lạ và đẹp mắt. Bây giờ ở Toronto xe điện cũng chạy đầy đường và cũng xẹt lửa sáng ngời nhưng tôi thấy nó vô vị làm sao, có lẽ tâm lý là cái gì đã mất đi, đã vào kỷ niệm thì đều quý cả.
Nhớ về Sài Gòn:
Sài Gòn của ta ơi!
Chiều nay ngồi ngắm mưa bay
Chạnh lòng tôi nhớ đến Sàigòn xưa
Niềm đau nói mấy cho vừa
Mưa giăng giăng lối lưa thưa giọt buồn
Đâu còn những buổi hoàng hôn
Cà phê tình tự góc Pôle Nord sầu
Tự Do rực rỡ muôn màu
Maxim dìu bước em vào thiên thai
Duy Tân bóng mát trải dài
Queen Bee vang tiếng hát ai dặt dìu
Đường Trần quốc Toản thân yêu
Trường Hành Chánh trong nắng chiều nghiêng nghiêng
Bạch Đằng xóa nỗi ưu phiền
Chợ hoa Nguyễn Huệ ghe thuyền Chương Dương
Đường về Gia Định muôn phương
Dừng chân Phú Nhuận nghe thương nhớ nhiều
Đa Kao xe cộ dập dìu
Phố khuya Tân Định hắt hiu dáng gầy
Lăng Ông Bà Chiểu giờ đây
Còn đâu hương khói những ngày đầu Xuân
Từ Cây Thị đã bao lần
Loanh quanh đưa lối mãi gần Cây Mai
Qua Cầu Khánh Hội chia hai
Lối đi Thương Cảng dấu hài còn in
Quán ăn Chợ Lớn linh đình
Phú Lâm ngả rẽ tâm tình từ lâu
Sài Gòn, tác giả trên đường Lê Lợi 1955
Sài Gòn- Bến Bạch Đằng
Tên đường phố Sài Gòn:
xưa ( thời Pháp thuộc) và nay ( trước năm 1975)
theo Alphabet (Đốt lò hương cũ)
Nguyên Trần sưu tầm
Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo
Nền cũ lâu đài bóng tịch dương
(Thăng Long thành hoài cổ-Bà Huyện Thanh Quan)
Trong niềm nhớ thương khôn nguôi về quê nhà của một người Việt Nam ly hương còn nặng tình hoài cổ, tôi xin cố gom góp trí nhớ còn sót lại để ghi ra tên những đường phố Sài Gòn thời xưa cũng như các cơ quan chính quyền, cơ sở văn hóa giải trí đặc biệt trên đó vì e rằng đến một lúc nào mọi thứ sẽ mai một đi thì đáng tiếc lắm. Cho nên dù biết rằng viết về những địa hình địa vật của một thời xưa cách nay năm,sáu chục năm bằng vào trí nhớ kém cỏi của cái tuổi gần thất thập cổ lai hi là cả một khó khăn trùng điệp nhưng lòng hoài cổ trong con người tôi vẫn cố vượt mọi trở ngại nhất là với sự góp ý bổ túc đầy nhiệt tình của quý niên trưởng và các bạn nên công việc đã hoàn thành cho dù chưa được hoàn hảo. Chỉ mong ước nhỏ nhoi là qua tài liệu nầy, chúng ta tìm lại hình ảnh ngày xưa của chính chúng ta trên khắp nẻo đường của Sài Gòn đẹp lắm ! Sài Gòn ơi! Sài Gòn ơi! Và hơn nữa chúng ta có thể chỉ dẫn cho đàn con cháu nghe thấy về thủ đô Sài Gòn, hòn ngọc Viễn Đông, nơi mà cha mẹ, ông bà chúng đã từng một thời sinh sống và biết đâu chừng cũng là nơi đã từng gặp gỡ của ba má sắp nhỏ qua mối tình đầu.
Cũng xin chân thành cảm tạ sự đóng góp quý báu của nhiều anh chị nhất là chị Đỗ Thanh Vân (Đức Quốc), niên trưởng Trương Thới Lai (Canada), anh Cao Thiếu Lang (Canada), anh Nguyễn Đình Phúc (Canada), anh Bùi văn Tâm (Canada), anh Trần Kiêu Bạc (Mỹ), anh Trương Thúy Hậu (Mỹ)…Chính nhờ những sự bổ túc đó mà hành trình tìm về con đường của dư hương ngày cũ bớt nhiều thiếu sót. Và chúng tôi hy vọng vẫn còn tiếp tục nhận được những góp ý của quý bằng hữu bảng sưu tầm chúng ta thêm hoàn chỉnh hơn. Xin chân thành đa tạ.
Bây giờ mời các bạn cùng chúng tôi đi dạo một vòng quá khứ (back to the past) của một thời hoa mộng trên thủ đô yêu dấu từng đườc mệnh danh là Hòn ngọc Viễn Đông.
Tên thời Pháp thuộc -Tên thời Việt Nam Cộng Hòa
Boulevard Bonard - Lê Lợi ( Trụ sở Quốc Hội-Nhà Hát Lớn, bệnh viện Đô Thành, nhà sách Khai Trí,nước mía bò bía Viễn Đông, rạp Vĩnh Lợi, quán cơm Thanh Bạch, quán giải khát Pôle Nord, Hà Nội ice cream,quán kem Mai Hương,Thư Viện Abraham Lincoln, Nhà hàng Kim Sơn, Bồng Lai)
Đường Lê Lợi Sài Gòn
Boulevard Chanson - Lê văn Duyệt Ngã Bảy trở xuống(Trụ sở Tổng Liên Đoàn Lao Công,, Chợ Đủi, trụ sở Tòa Đại Sứ Miên, nơi hoà thượng Thích Quảng Đức tự thiêu góc Phan Đình Phùng, rạp Nam Quang-ngã tư Trần Quý Cáp, rạp Kinh Đô sau là văn phòng Usaid, trường trung học tư thục Trường Sơn, Câu Lạc Bộ Kỵ Mã Sài Gòn)
Boulevard Charner - Nguyễn Huệ ( rạp Rex, rạp Eden, passage Eden, Thương xá Tax, bánh mì pâté Đô Chính, phòng trà Queen Bee, Tổng Nha Ngân Khố, Kỹ Thương Ngân Hàng, Hôtel Palace,Hãng Charner)
Sài Gòn đường Nguyễn Huệ
Boulevard Galliéni - Trần Hưng Đạo (Bộ Lao Động, Nha Cảnh Sát Đô Thành, Sở Cứu Hỏa Đô Thành rạp Nguyễn văn Hảo-Hưng Đạo, rạp Đại Nam, vũ trường Tour d’Ivoire,Bộ Tổng Tư Lệnh quân lực Đại Hàn-Bộ Tổng Tham Mưu cũ, sân bóng rổ Tinh Võ,Khiêu vũ trường Vân Cảnh, Arc en Ciel, Đêm Màu Hồng, trường tiểu học Tôn Thọ Tường, Nhà thờ Tin Lành)
Boulevard Kitchener - Nguyễn Thái Học ( trường tiểu học Trương minh Ký, trường tư thục Huỳnh Thúc Kháng, rạp Nam Tiến, rạp cải lương Thành Xương, Chợ Cầu Ông Lãnh)
Boulevard Norodom - Thống Nhất (Toà Đại Sứ Mỹ, Phủ Thủ Tướng, Rạp Norodom-Thống Nhất-xổ số quốc gia giúp đồng bào ta mua lấy xe nhà giàu sang mấy hồi-Trần văn Trạch , hãng nhập cảng xe Peugeot Jean Compte, Bộ Tư Pháp, hãng Esso)
Boulevard Paul Bert - Trần Quang Khải (Đình Nam Chơn, rạp Văn Hoa)
Boulevard de la Somme - Hàm Nghi (Đài Pháp Á, Ngân Hàng Việt Nam Thương Tín,BanqueFranco-Indochinoise, Tổng Nha Thuế Vụ, chợ Chó,chợ Chim,trung tâm Cờ Tướng, tiệm incils quân đội Phước Hùng)
Rue - 11e RIC (Régiment d’Infanrerie Colonniale)- Nguyễn Hoàng (bến xe lục tỉnh, cư xá hỏa xa)
- Abattoir - Hưng Phú (Lò Heo Chánh Hưng)
- d’Adran - Võ Di Nguy Phú Nhuận(Chợ Phú Nhuận, rạp Văn Cầm, rạp Cẩm Vân, cư xá Phú Nhuận)
- Albert 1er - Đinh Tiên Hoàng ( Sân vận động Hào Thành-Hoa Lư-Citadelle, Tổng Nha Thanh Niên, Asam Đakao, mì Cây Nhãn,Chè Hiển Khánh)
- Alexandre de Rhodes - Lục Tỉnh ( trung tâm quân báo Cây Mai, bò 7 món Ngân Đình) , đường Alexandre de Rhodes tới thời Cộng Hòa thay thế đường Paracels trước dinh Độc Lập
- Alexandre Frostin - Bà Lê Chân(hông chợ Tân Định, rạp Moderne sau đổi là Kinh Thành)
- Alsace Loraine - Phó Đức Chính(biệt thự chú Hỏa-Hui Bon Hoa)
- Amiral Dupré - Thái LậpThành
- Amiral Roze - Trương Công Định (Chùa Chà,chạy xuyên qua vườn Tao Đàn- Vườn Pelouse)
- d’Arfeuille - Nguyễn Đình Chiểu
- Armand Rousseau - Hùng Vương( Trường Trung Học Chu văn An,cư xá sinh viên Sài Gòn)
- d’Arras - Cống Quỳnh (Bệnh viện Từ Dũ, rạp Khải Hoàn, trường trung học tư thục Hưng Đạo-Giáo Sư Nguyễn văn Phú)
- Arroyo de l’Avalanche - Rạch Thị Nghè
- Audouit - Cao Thắng ( rạp Việt Long, rạp Đại Đồng Sài Gòn, Chùa Tam Tông Miếu, bánh mì pâté Phò Mã, tư gia nhạc sĩ Dương Thiệu Tước, Lâm Tuyền)
- d’Ayot - Nguyễn văn Sâm(rạp Kim Châu)
- Ballande- Nguyễn Khắc Nhu
- Barbier - Lý Trần Quán(chả cá Thăng Long)
- Barbé - Lê Quý Đôn (Trung Học Lê Quý Đôn-Chasseloup Laubat)
- Blan Subé - Duy Tân (Viện Đại Học Sài Gòn,Đại Học Luật Khoa, công trường Chiến Sĩ Con Rùa,Vương Cung Thánh Đường)
- Bourdais - Calmette
- Catinat - Tự Do ( Bộ Nội Vụ, bánh mì pâté Hương Lan, Nhà Hàng Caravelle, Nhà Hàng Continental Palace, La Pagode, Brodard, Vũ trường Maxim’s, Hotel Restaurant Majestic, rạp Majestic,Tiệm quý kim Đức Âm, nhà may Cát Phương, Adam,Tân Tân, Phòng Thông Tin cho các cuộc triễn lãm)
Sài Gòn-Rue Catinat
- Chaigneau- Tôn Thất Đạm( khu Chợ Cũ, rạp Nam Việt)
- Champagne - Yên Đổ (Cư xá Đắc Lộ, trường Anh Ngữ Khải Minh)
- Charles de Coppe - Hoàng Diệu ( hiệu giày Gia, quán nhậuTư Sanh Khánh Hộ-cari dê)
- Charles Thomson - Hồng Bàng (bệnh biện Hồng Bàng, đại học Nha Khoa)
Tòa Đô Chánh Sài Gòn( Xã Tây)
- Chasseloup Laubat - Hồng Thập Tự ( Trường Nữ Hộ Sinh Quốc Gia, Hội Hồng Thập Tự Việt Nam, RạpOlympic, bàn ghế Phan văn Nhị, khu quán cháo vịt, Bộ Y Tế, Bộ Tài Chánh, Tổng Nha Ngân Sách Ngoại Viện, Cơ quan Tiếp Vận Trung Ương, Hông vườn Tao Đàn-vườn Ông Thượng- vườn Bờ Rô-Pelouse, Hông Dinh Độc Lập, Hông Thảo Cầm Viên, trường trung học kỹ thuật Nguyễn Trường Tộ)
- Colonel Budonnet- Lê Lai (Rạp Aristo, tiệm bánh trung thu Tân Tân, cơm chay Vạn Lộc)
- Colonel Grimaud - Phạm ngũ Lão (Chợ Thái Bình, tòa soạn nhật báo SàiGòn Mới- bà Bút Trà, rạp Thái Bình, ga xe lửa, quày bán vé Hàng Không Việt Nam)
- Cornulier - Thi Sách
- Danel - Phạm đình Hổ
- Denis Frères- Ngô Đức Kế (Ngân hàng Quốc Gia Việt Nam)
- Dixmude- Đề Thám
- Docteur Angier - Nguyễn Bỉnh Khiêm (Thảo Cầm Viên hồ tắm Nguyễn Bỉnh Khiêm, Tổng Nha Trung Tiểu Học&Bình Dân GiáoDục, trường Trung Học Trưng Vương, Võ Trường Toản, Nha An Ninh QuânĐội)
- Docteur Yersin - Ký Con
- Đỗ Hữu Vị - Huỳnh Thúc Kháng (Trường trung học kỹ thuật Cao Thắng,khu chợ Trời)
- Douaumont- Cô Giang (chợ, rạp hát Cầu Muối)
- Dumortier - Cô Bắc ( hãng cao su Labbé)
- Duranton - Bùi thị Xuân( trường trung học Nguyễn Bá Tòng, trường Les Lauriers)
- Eyriaud des Verges - Trương Minh Giảng (Chợ Trương Minh Giảng, rạp Văn Lang, cổng xe lửa số 6, Viện Đại học Vạn Hạnh)
- l’Église - Trần Bình Trọng( Hôtel Massage Hồng Tá)
- d’Espagne - Lê Thánh Tôn (Tòa Đô Chánh, Cửa Bắc Chợ Bến Thành,tiệm vàng Nguyễn Thế Tài-Thế Năng, tiệm incils quân đội An Thành, Rạp Lê Lợi, nhà may Văn Quân)
Thư viện Abraham Lincoln(Góc Lê Lợi-Tự Do)
và cũng là tòa soạn tạp chí thế giới tự do( Free World)
- Eyriaud des Verges - Trương Minh Giảng (Chợ Trương Minh Giảng, rạp Văn Lang, cổng xe lửa số 6, Viện Đại học Vạn Hạnh)
- Faucault - Trần Khắc Chân
- Frère Louis - Nguyễn Trãi từ Ngã Tư Cộng Hoà đổ vô Chợ Lớn (trung tâm đào tạo huấn luyện viên thanh niên thể thao,Nhà thờ Chợ quán)
- Frère Louis - Võ Tánh (Sài Gòn) từ Ngã Tư Cộng Hòa đổ xuống Ngã Sáu (cổngchính Tổng Nha Cảnh Sát Quốc Gia, rạp hát Quốc Thanh, phở 79, nhà mồ Á Thánh Matthew Gẫm, trường nữ trung học tư thục Đức Trí)
- Frère Guilleraut - Bùi Chu (Nhà thờ Huyện Sĩ)
- Filippiny - Nguyễn Trung Trực (Nhà hàng Thanh Thế với tuyệt chiêu suôn, nhà hàng Quốc Tế, Bồng Lai, Kim Sơn, rạp Les Tropiques, Văn Khoa cũ, Pháp Đình Sài Gòn)
Đường Hồng Thập Tự Sài Gòn
- Fonck - Đoàn Nhữ Hài
- Gallimard - Nguyễn Huy Tự
- Gaudot - Khổng Tử (Chợ Bình Tây)
- Georges Guynomer - Võ Di Nguy Sài Gòn(Khu Chợ Cũ)
- Guillaume Martin - Đỗ Thành Nhân
- Hamelin - Hồ văn Ngà
- Heurteaux - Nguyễn Trường Tộ
- Hui Bon Hoa - Lý Thái Tổ (Phở Tàu Bay, quán Hạ Cờ Tây)
- Jaccaréo - Tản Đà (khu tiệm thuốc Bắc)
- Jauréguiberry - Hồ Xuân Hương ( Bệnh viện da liễu-Bạc Hà)
- Jean Eudel - Trình Minh Thế (thương cảng Sài Gòn, kho 5, kho 10)
- Lacaze - Nguyễn Tri Phương ( Mì vịt tiềm Lacaze, hủ tiếu Mỹ Tiên, hủ tiếu Cả Cần, bánh bao bà Năm Sa Đéc, quán sò huyết lề đường)
- Lacotte - Phạm Hồng Thái (toà soạn nhật báo Dân Ta-ông Nguyễn Vỹ)
- Lacaut - Trương Minh Ký(Lăng Cha Cả-Linh mục Bá Đa Lộc-Pigneau de Béhaines)
- De Lagrandière- Gia Long ( Dinh Gia Long, Bộ Quốc Phòng, Thư viện Quốc Gia, rạp Long Phụng- phim Ấn Độ, tiệm bánh Bảo Hiên Rồng Vàng, tiệm Đồ da Cự Phú, tiệm quần áo trẻ em Au Printemps, tòa soạn nhật báo Tiếng Chuông-ông Đinh văn Khai, nhật báo Việt Nam của ông Nguyễn Phan Long 1936, nhật báo Tiếng Dội, Tiếng Dội Miền Nam, Dân Quyền của ông Trần Tấn Quốc và nhiều nhật báo khác)
Chợ Bến Thành Sài Gòn
- Larclause - Trần Cao Vân (bộ Thông Tin)
- Lefèbvre - Nguyễn công Trứ
- Legrand de la Liraye - Phan Thanh Giản (Bệnh viện Bình Dân, Chợ 20, Trường Nữ Trung Học Gia Long,bệnh viện St Paul,Trường tư thục Phan Sào Nam, Nghĩa Trang Mạc Đĩnh Chi- Đất Hộ, cư xá Đô Thành, rạp Long Vân, bánh xèo Đinh Công Tráng)
- Le Man - Cao Bá Nhạ
- Léon Combes - Sương Nguyệt Ánh (văn phòng bác sĩ quang tuyến Lý Hồng Chương, võ trường Hàn Bái Đường ở góc Sương Nguyệt Ánh-Lê văn Duyệt 1954)
- Lesèble - Lý văn Phức
- Loucien Lecouture - Lương Hữu Khánh (đường rầy xe lửa Mỹ Tho, miền Trung)
- Luro - Cường Để (thành Cộng Hòa,Trường Đại Học Y,Dược Khoa,Văn Khoa,
Nông Lâm Súc)
- Mac Mahon - Công Lý (Dinh Độc Lập, Dinh Hoa Lan, Phủ Phó Tổng Thống, Chùa Vĩnh Nghiêm, trường tư thục Quốc Anh,Thương xá Crystal Palace-Tam Đa, rạp Hồng Bàng)
- Marchaise - Ký Con
- Maréchal Fox - Nguyễn văn Thoại ( trường đua ngựa Phú Thọ, bệnh viện Vì Dân)
- Maréchal Pétain - Thành Thái (trường trung học Bác Ái)
- de Marins - Đồng Khánh ( tửu lầu Á Đông, Đồng Khánh, Bát Đạt, Arc En Ciel-ĐạiThế Giới)
- Martin des Pallières - Nguyễn văn Giai
- Massiges - Mạc Đĩnh Chi (Hội Việt Mỹ, Ty Cảnh Quốc Gia Quận Nhứt, nhà hàng thịt rừng Trường Can,phở Cao Vân, trường trung học Les Lauriers, bộ Canh Nông)
- Mayer - Hiền Vương (Nguyễn Chí Nhiều dược cuộc, trung tâm phở gà, giò chả Phú Hương, rạp Casino Đa Kao)
- Miche Phùng - Khắc Khoan (tư dinh đại sứ Mỹ trước đó là tư dinh của tướng Năm Lửa Trần văn Soái)
- Miss Cawell - Huyền Trân Công Chúa
- Nancy - Cộng Hoà ( Trung Học Pétrus Ký, Đại Học Khoa Học, Đại Học Sư Phạm, cửa hôngTổng Nha Cảnh Sát Quốc Gia)
Dinh Độc Lập 1955
- Nguyễn tấn Nghiệm - Phát Diệm
- Noel - Trương Hán Siêu
- Ohier - Tôn Thất Thiệp (hủ tiếu Thanh Xuân, Tài Nam Restaurant với món đuôn chà là chiên bơ rất mắc, Chùa Chà Và)
- d’Ormay - Nguyễn văn Thinh (tòa soạn nhật báo Thần Chung-ông Nguyễn Kỳ Nam, Restaurant Admiral)
- Paracels - Alexandre de Rhodes (Học ViệnQuốc Gia Hành Chánh cũ, Bộ Ngoại Giao)
- Paris- Phùng Hưng ( chợ thịt quay vịt quay)
- Pavie- Trần Quốc Toản (Học Viện Quốc Gia Hành Chánh, Viện Hóa Đạo - Việt Nam QuốcTự, trường tư thục Hồng Lạc, cục Quân Cụ, chợ cá Trần Quốc Toản)
- Paul Blanchy - Hai Bà Trưng (Chợ Tân Định, Tổng Cuộc Điện Lực, BGI -Brasseries et Glacières de l’Indochine, Phở An Lợi, cà phê Quán Trúc, vũ trường Mỹ Phụng, công trường Mê Linh,nhà thờ Tân Định)
- Paulin Vial - Phan Liêm
- Pellerin - Pasteur ( Viện Pasteur, Khu Phở Gà, Phở Minh, Nhà sách Khai Trí, rạp Casino Sài Gòn sau đổi thành rạp Rạng Đông, nước mía bò bía Viễn Đông)
Tòa Đại Sứ Mỹ (Đại lộ Thống Nhất)
- Pierre Flandin- Đoàn thị Điểm (hông trường Nữ Trung Học Gia Long, hông Tổng Nha Ngân Sách Ngoại Viện)
- Laregnère - Bà Huyện Thanh Quan ( Cư xá nữ sinh viên Thanh Quan, Chùa Xá Lợi)
- Renault - Hậu Giang
- René Vigerie - Phan Kế Bính
- Résistance - Nguyễn Biểu (Cầu chữ Y)
- Richaud - Phan Đình Phùng ( Tổng Nha Kiến Thiết và Thiết Kế Đô Thị, Đài Phát Thanh Sài Gòn, Bảo sanh viện Hồng Đức, Kỳ Viên Tự,Trường Rạng Đông, chợ Vườn Chuối, Restaurant Sing Sing, nhà hàng La Cigale, sân vận động PĐP)
- Roland Garros - Thủ Khoa Huân
- Sabourain - Tạ Thu Thâu (cửa Đông chợ SàiGòn, Nhà thuốc tây Nguyễn văn Cao, nhà sách & xuất bản Phạm văn Tươi)
- Sohier - Tự Đức
- Taberd - Nguyễn Du (Sở xuất nhập di trú, Nhà thương Đồn Đất- bệnh viện Grall, trung tâm văn hóa Pháp-Centre Cul turel Francais )
- Testard - Trần Quý Cáp (Vũ trường AuBaccara, Đại Học Y khoa cũ, Trường Âu Lạc)
- Tong-Kéou - Thuận Kiều (bệnh viện Chợ Rẫy)
- Turc - Võ Tánh(Phú Nhuận) (Văn Phòng Quận Tân Bình, Phở Quyền, Lăng Cha Cả, bệnh viện Cơ Đốc)
- Verdun - Lê văn Duyệt Ngã Bảy trở lên (Ngã Ba Chợ Ông Tạ,rạp Thanh Vân)
- Vassoigne - Trần văn Thạch
- Yunnam - Vạn Tượng
Hội trường Diên Hồng
(trụ sở Thượng Nghị Viện-Bến Chương Dương)
- Quai de Belgique - Bến Chương Dương ( Thượng Nghị Viện- Hội Trường Diên Hồng,Tổng Nha Kế Hoạch)
- Quai Le Marne - Bến Hàm Tử
- Quai Le Myre de Vilers - Bến Bạch Đằng (Hotel Restaurant Majestic, Phủ Đặc Ủy Trung ƯơngTình Báo, Bộ Tư Lệnh Hải Quân, bến đò Thủ Thiêm, Cột Cờ Thủ Ngữ-Point des BlagueurS,tư dinh Thủ Tướng, Sở Ba Son-Arsénal-Hải Quân Công Xưởng)
- Quai de Fou-Kien - Bến Trang Tử
Tài liệu tham khảo :
- Đặc Trưng Net
- Đa Kao trong tâm tưởng ( Vĩnh Nhơn)
Màu nắng Sài Gòn
(Cảm đề khi sưu tầm bảng đối chiếu tên đường Sài Gòn)
Tôi nhớ Sài Gòn nắng chói chang
Những hàng cây ngả bóng bên đàng
Ngựa xe xuôi ngược về muôn nẻo
Tà áo thướt tha đưới gió ngàn
Cờ kéo (1) taxi bung rãi rác
Chuông reo (2) xe điện nhịp rình rang
Bồn Binh thổ mộ qua xe kéo
Hợp tấu rộn ràng vui ánh quang
(1) Cờ kéo: khi lên taxi (hầu hết là chiếc Renault 4 có hai màu : xanh nửa phần dưới và vàng nhạt nửa phần trên), tài xế bẻ cờ đồng hồ tính tiền.
(2) Chuông reo: xe điện ( tramway-street car) Sài Gòn reo chuông khi dừng lại ở các trạm. Nếu tôi nhớ không lầm thì thời bấy giờ có hai lộ trình chính: -Thứ nhất là lộ trình Galliéni ( Trần Hưng Đạo) chạy suốt con đuờng Trần Hưng Đạo từ Chợ Lớn vô Sài Gòn mà hai trạm chính là ga Nancy và ga Arras - Thứ hai lộ trình Boulevard de la Somme ( Hàm Nghi) chạy trên đường Hàm Nghi ngừng ga Chợ Cũ rồi quẹo xuống bến Bạch Đằng rẽ vô Hai Bà Trưng chạy tới chợ Tân Định. Hai bên thành xe điện có nhiều mẫu quảng cáo khác nhau nhưng nổi bật nhất là 4 hiệu: -Một viên Cửu Long Hoàn bằng 10 thang thuốc bổ của nhà thuốc Võ văn Vân của ông bầu bóng tròn Võ văn Ứng- Thuốc dưỡng thai Nhành Mai- Dầu khuynh diệp bác sĩ Bùi Kiễn Tín- Kem Hynos anh Bảy Chà. Lúc đó tôi rất thích nhìn cần câu điện trên nóc xe chạm vào hệ thống dây điện xẹt lửa màu xanh xanh tím tím rất lạ và đẹp mắt. Bây giờ ở Toronto xe điện cũng chạy đầy đường và cũng xẹt lửa sáng ngời nhưng tôi thấy nó vô vị làm sao, có lẽ tâm lý là cái gì đã mất đi, đã vào kỷ niệm thì đều quý cả.
Nhớ về Sài Gòn:
Sài Gòn của ta ơi!
Chiều nay ngồi ngắm mưa bay
Chạnh lòng tôi nhớ đến Sàigòn xưa
Niềm đau nói mấy cho vừa
Mưa giăng giăng lối lưa thưa giọt buồn
Đâu còn những buổi hoàng hôn
Cà phê tình tự góc Pôle Nord sầu
Tự Do rực rỡ muôn màu
Maxim dìu bước em vào thiên thai
Duy Tân bóng mát trải dài
Queen Bee vang tiếng hát ai dặt dìu
Đường Trần quốc Toản thân yêu
Trường Hành Chánh trong nắng chiều nghiêng nghiêng
Bạch Đằng xóa nỗi ưu phiền
Chợ hoa Nguyễn Huệ ghe thuyền Chương Dương
Đường về Gia Định muôn phương
Dừng chân Phú Nhuận nghe thương nhớ nhiều
Đa Kao xe cộ dập dìu
Phố khuya Tân Định hắt hiu dáng gầy
Lăng Ông Bà Chiểu giờ đây
Còn đâu hương khói những ngày đầu Xuân
Từ Cây Thị đã bao lần
Loanh quanh đưa lối mãi gần Cây Mai
Qua Cầu Khánh Hội chia hai
Lối đi Thương Cảng dấu hài còn in
Quán ăn Chợ Lớn linh đình
Phú Lâm ngả rẽ tâm tình từ lâu
Sài Gòn, tác giả trên đường Lê Lợi 1955
Sài Gòn- Bến Bạch Đằng
Chỉnh sửa cuối:
