Cám ơn GS Nguyễn Cao Thăng giới thiệu bài của Trần Văn Tui nhớ về ngài Petrus Trương Vĩnh Ký.
Tượng Petrus Ký
Trường Petrus Ky, GS. Nguyễn Thanh Liêm
http://namkyluctinh.org/ntliem/ntliem-truongpetrusky.htm
GS. Nguyễn Thanh Liêm & Trường Petrus Ky, VHLA:
http://tranquanghai.multiply.com/reviews/item/258
Học giả Petrus Ký, VHLA,
http://tranquanghai.info/p1242-viet-hai-:hoc-gia-truong-vinh-ky.html
Petrus Ký, nhà báo Việt Nam tiên phong, VHLA:
http://www.dunglac.org/index.php?m=module2&v=detailarticle&id=279&ia=2555
Nghĩ về Học Giả Trương Vĩnh Ký
Trong bài viết của tác giả Huỳnh Ái Tông tham khảo từ "Các Nhà Văn Quốc Ngữ Tiền Phong ", cùng với bài viết "Tầm vóc quốc tế của Pétrus Ký" của tác giả Mai Bá Triều về nhà báo tiên phong của Việt Nam, một học giả uyên thâm về ngôn ngữ học và một nhà văn hóa có những nổ lực đóng góp tích cực cho quê hương Việt Nam, bài viết này xin đi qua những nét giá trị và trân quí về hình ảnh của Petrus Trương Vĩnh Ký.
Theo Huỳnh Ái Tông cho biết về nguồn gốc và cuộc đời của học giả Petrus Ký như sau:
“Tên thật của ông, là Trương Chánh Ký sau đổi thành Trương Vĩnh Ký, tên thánh là Jean Paptiste, tên chữ là Pétrus, tự Sĩ Tải. Vì vậy người ta thường viết tên ông là Pétrus Jean Paptiste Trương Vĩnh Ký, sanh ngày 6 tháng 12 năm 1837 tại làng Vĩnh Thành (tục danh Cái Mơn), tổng Minh Lý, huyện Tân Minh, phủ Hoằng An, tỉnh Vĩnh Long, sau nầy thuộc tỉnh Bến Tre.
Ông là con thứ ba của Lãnh binh Trương Chánh Thi và Nguyễn Thị Châu, năm 1842, được 5 tuổi, ông học chữ hán với ông giáo Học. Năm 1847, cha ông qua đời trong khi trấn nhậm ở một vùng gần Nam Vang (Phnom Penh), có lẽ sau đó, mẹ ông giao ông cho giáo sĩ Tám, với sự dìu dắt của vị giáo sĩ nầy, ông học chữ Quốc ngữ, sau đó giáo sĩ Tám mất, có nhà truyền giáo người Pháp tên Việt là linh mục Long, đem về nhà dòng chánh ở Cái Nhum (Bến Tre) cho học chữ La tinh. “
Đó là về gia cảnh, còn về đường hoạt dộng ngoài xã hội, ông có những thành công về văn học, nhưng con đường phù du chính trị lại nhiều trắc trở theo tác giả Huỳnh Ái Tông. Trong sự thân tình với quan Toàn quyền Paul Bert khi nhờ ông giúp cho việc liên lạc với triều đình Huế, sau sung Cơ Mật Viện và làm Giám quan, cố vấn cho vua Đồng Khánh. Ngày 11-11-1887 khi Paul Bert mất, ông từ bỏ sân khấu chánh trị mà cả phía Pháp cũng như quan lại Nam triều đầy đố kỵ, vì kẻ không tin cẩn, người lại ghen ghét ông. Ở giai đoạn cuối đời, ông dành nhiều thời giờ cho sáng tác và vui thú văn chương.
"Dưới triều vua Minh Mạng, năm 1835 hạ Chiếu cấm đạo, nên năm 1848, Linh mục Long đưa Trương Vĩnh Ký qua học tại Trung Học Pinhalu ở Campuchea, đây là trường đạo dành để dạy học trò người Việt, Miên, Lào, Thái Lan, Miến Điện và Trung Hoa , nhờ ở chung với học sinh các nước Đông Nam Á mà ông học nói và viết thông thạo các ngôn ngữ kể trên. Năm 1851, Trương Vĩnh Ký theo Linh mục Long qua họctại Tổng Chủng Viện Viễn Đông Quốc Ngoại Truyền Giáo ở Poulo-Pénang (Hạ Châu). Trong 6 năm theo học ở Pénang, ông đã học về văn chương, khoa học, triết lý qua chữ La tinh, và ở tại đây, công có dịp học thêm các ngôn ngữ Pháp, Anh, Hy Lạp, Ấn Độ và Nhật.
Năm 1858, được tin mẹ mất, ông rời Poulo-Pénang trở về Cái Mơn, năm nầy ông được 21 tuổi. Hai năm sau, qua sự giới thiệu của Linh mục Lefèvre, Trương Vĩnh Ký ra làm thông ngôn cho Đại úy Jauréguiberry. Năm 1861, ông lập gia đình với bà Vương Thị Thọ rồi lập gia cư ở Chợ Quán (nay ở ngay tại góc đường Trần Hưng Đạo và Trần Bình Trọng, quận 5 Sàigòn). Năm 1862, ông bị chuyển ra làm việc ở Huế.
Năm 1863, Trương Vĩnh Ký được Pháp phái theo sứ bộ Nam triều do Phan Thanh Giản làm Chánh sứ, phái bộ sang triều kiến Pháp hoàng Napoléon III. Nhờ sứ trình nầy, ông có dịp viếng các nước Anh, Tây Ban Nha, Hy Lạp, Ai Cập, Ý, La Mã. Tại La Mã, ông được Giáo hoàng Pio IX tiếp kiến, còn trong lúc ở Paris, ông kết thân với các nhà thông thái, danh vọng nước Pháp như Paul Bert, Duruy, Littré ... Ông được cử vào Hội viên của hội chuyên khảo về Nhân loại, và hội chuyên học tiếng Đông phương.
Từ năm 1886-1888, Trương Vĩnh Ký được bổ nhậm chức Giám đốc và dạy ngôn ngữ Đông Phương ở Trường Thông Ngôn ( Collège des Interprètes).
Ngày 16-9-1869, ông được Thống soái Nam Kỳ Ohier bổ nhiệm Chánh Tổng Tài tờ Gia Định Báo. Ông đã điều hành tờ báo nầy cho đến năm 1872, Năm nầy ông được thăng Tri Huyện và được bổ nhiệm làm Hiệu trưởng trường Sư Phạm (Ecole Normal). Năm 1874, ông là giáo sư dạy chữ Quốc ngữ và chữ hán ở Trường Hậu Bổ (Collège des Stagiaires).
Từ 1866-1886, khoảng thời gian 20 năm nầy, ông chuyên về vấn đề văn hóa và giáo dục. Nhưng năm 1886, người bạn cũ của ông là Paul Bert sang làm Thống Đốc Nam Kỳ, vì tình bạn ông đã bước sang sân khấu chánh trị, một bước phù du mà cuối cùng cuộc đời ông nghèo nàn, danh vọng một thời đã mai một! "
Trong bài viết của tác giả Cao Tự Thanh bàn về văn nghiệp của Trương Vĩnh Ký
trong quá trình tái cấu trúc xã hội ở Việt Nam hậu bán thế kỷ 19, tác giả viết:
"Nhìn chung, có thể chia các tác phẩm của Trương Vĩnh Ký thành bốn mảng: Sưu tầm – chuyển ngữ (phiên dịch các tác phẩm chữ Hán, phiên âm các tác phẩm chữ Nôm, văn bản hóa các tác phẩm truyền miệng trong dân gian...), Sáng tác (du ký, thơ...), Khảo cứu (về tiếng Việt và một số ngôn ngữ nước ngoài, lịch sử, địa lý, phong tục...), Từ điển, trong đó hai mảng đầu được nhiều người biết tới nhất. Quả thật những đóng góp học thuật và xã hội chủ yếu của ông là nằm trong hai mảng này, mặc dù trên phương diện khảo cứu ông cũng có một số đóng góp đáng chú ý, chẳng hạn quan điểm của ông về tiếng Việt đã được những nhà ngữ học như Cao Xuân Hạo đánh giá cao. Có thể nói hai mảng tác phẩm này của Trương Vĩnh Ký là chứng nhân tại bước ngoặt lớn cuối thế kỷ XIX của văn hóa sử Việt Nam, bước ngoặt mà ảnh hưởng lâu bền đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Tuy nhiên Trương Vĩnh Ký không có học vấn sâu rộng về các lãnh vực khoa học kỹ thuật và tự nhiên, nên hoạt động của ông chủ yếu chỉ giới hạn trong các lãnh vực khoa học xã hội và nhân văn vốn có những mối quan hệ trực tiếp với tư tưởng và chính trị. Hoạt động học thuật và xã hội của ông do đó cũng chịu tác động nhiều hơn của bối cảnh lịch sử đương thời ở Nam Kỳ thuộc địa, khi sự có mặt của người Pháp đã hủy diệt xã hội phong kiến đồng thời tạo ra những tiền đề cho sự hình thành một xã hội khác ở Việt Nam."
Kiến thức uyên bác, năng khiếu thiên bẩm đã tạo cho Petrus Ký là một hình ảnh nổi bật trong văn học sử Việt Nam. Sự nghiệp văn học của ông hình thành trong bối cảnh chuyển đổi từ nền nho học sang tân học với chữ Quốc ngữ theo hệ thống mẫu tự La tinh. Và ông đã thật sự đóng góp nhiều áng văn tiền phong cho sự phát triển chữ Quốc ngữ của chúng ta dùng ngày hôm nay:
"Có thể chia văn nghiệp của Trương Vĩnh Ký làm hai thời kỳ trước 1879 và từ 1879 trở đi. Các tác phẩm được nhiều người biết tới nhất trong thời kỳ đầu có Chuyện đời xưa (sưu tầm, 1866), Abrége de gramaire annamite (biên soạn, 1867), Cours pratique de langue annamite (biên soạn, 1868), Mẹo luật dạy học tiếng Pha Lang Sa (biên soạn, 1869), Poème Kim Vân Kiều (phiên âm, 1875), Petite cours de Géographie de la Basse Cochinchine (biên soạn, 1876), Đại Nam quốc sử ký diễn ca (phiên âm, 1875), Alphabet quốc ngữ (biên soạn, 1876) và nổi bật là hai tác phẩm gắn liền với nhiều tai tiếng của ông tức Chuyến đi Bắc Kỳ năm Ất hợi (du ký, 1876) và Cours d’histoire annamite (à l’usage des écoles de la Basse – Cochinchine) (biên soạn, 1875 – 1877), trong thời kỳ sau thì gồm nhiều tác phẩm như Chuyện khôi hài (sưu tầm, 1882), Kiếp phong trần (sáng tác, 1882), Trương Lưu hầu phú, Cổ Gia Định phong cảnh vịnh, Gia Định thất thủ vịnh, Kim Gia Định phong cảnh vịnh (phiên âm, 1882), Bất cượng chớ cượng làm chi (sáng tác, 1882), Phép lịch sự An Nam (biên soạn, 1883), Tam tự kinh quốc ngữ diễn ca, Sơ học vấn tân quốc ngữ diễn ca (dịch Hán Việt, 1884), Ước lược truyện tích nước An Nam (biên soạn, 1887), Lục Vân Tiên truyện (phiên âm, 1889), Đại học, Trung dung, Minh tâm bửu giám (dịch Hán Việt, 1889) và nổi bật là tờ Miscélannées, tờ báo tư nhân đầu tiên ở Việt Nam (1888 – 1889).... So sánh về ngôn ngữ thì có thể thấy trong thời kỳ đầu ông viết tiếng Pháp nhiều hơn đồng thời phiên âm, phiên dịch tài liệu Hán Nôm ít hơn trong thời kỳ sau, điều này cũng phản ảnh những thay đổi trong sinh hoạt văn hóa đương thời trên địa bàn Lục tỉnh."
Tương tự như hình ảnh thi hào Rabindranath Tagore của Ấn Độ xuất dương ra xứ ngoài để lại những ấn tượng văn minh, những nỗi cảm thông sâu xa về văn hóa, Petrus Ký đã tạo hình ảnh cho người nước ngoài hiểu và cảm thông với văn hóa Việt Nam. Theo tác giả Mai Bá Triều đề cập về những tác phẩm Việt Nam đầu tiên trên diễn đàn khoa học quốc tế:
"Trong chuyến tháp tùng phái bộ Phan Thanh Giản sang Pháp điều đình chuộc lại ba tỉnh miền Đông Nam bộ (từ 14-7-1863 đến 18-3-1864) với vai trò thông dịch viên, Pétrus Trương Vĩnh Ký đã viết tác phẩm đầu tay Khái quát về vương quốc Khơme hay Campuchia (Notice sur le Royaume de Khmer ou de Kambodje) đăng trên nội san của Hội Địa lý (Bulletin de la Société de Géographie) xuất bản năm 1863 ở Paris. Đây được xem là bài viết đầu tiên của một người Việt Nam đăng trên một diễn đàn khoa học quốc tế, cũng là tác phẩm mở đầu cho sự trao đổi văn hóa giữa Việt Nam và thế giới."
Đối với Pétrus Ký, đây cũng là bước khởi đầu sự nghiệp văn hóa ngoài phạm vi xứ sở của mình. Ban biên tập nội san đã đánh giá: “Tác phẩm này của Pétrus Trương Vĩnh Ký, một thông dịch viên cho phái bộ An Nam, sang thăm nước Pháp tháng 10, 11-1863. Tuy còn trẻ (26 tuổi) nhưng kiến thức rất sâu rộng, lại biết nhiều thứ tiếng Tây Âu và phần lớn các ngôn ngữ chính của Á Đông. Tác phẩm này cho thấy ông là người thông thạo tiếng Pháp y như tiếng mẹ đẻ của mình”. Gần bảy trang viết của Pétrus Trương Vĩnh Ký là những lời giới thiệu đầu tiên về vương quốc Khơme hay Campuchia, những phác họa đời sống, phong tục tập quán của xứ này; điều quan trọng là ông đã thông báo cho thế giới sự hiện diện của di chỉ Angkor và các di chỉ khác, nhờ vậy các nhà khoa học trên thế giới đã quan tâm đến nền văn minh Đông Dương. Để nắm vững xứ Campuchia như vậy, Pétrus Trương Vĩnh Ký đã có ba năm lưu trú tại chủng viện Pinhalu ở Campuchia với nhà truyền giáo Bouilleveaux (thường được gọi với tên Việt là cố Long), người được coi là đã phát hiện di tích Angkor."
Giở lại trang lịch sử cũ cho ta thấy rằng Petrus Trương Vĩnh Ký là một nhà ngữ học xuất chúng, một học giả yêu nước, và là một nhà văn hóa anh minh, những đóng góp về văn hóa của ông để lại cho hậu thế rất quí báu. Ông đã thành công về văn hóa, nhưng thất bại về đường chính trị, khi mà triều đình Việt Nam trong buổi giao thời vẫn có những vị quan không có tầm nhìn sâu xa và chiến lược như của xứ Phù Tang trong triều đại của Minh Trị Thiên Hoàng, để ngày hôm nay Nhật Bổn đã nhảy vọt bỏ xa Việt Nam.
Petrus Trương Vĩnh Ký là hình ảnh đẹp đẽ, danh dự Petrus Trương Vĩnh Ký cần được phục hồi và Petrus Trương Vĩnh Ký cần được tri ân xứng đáng, và rằng không mặc cảm.
Việt Hải Los Angeles
Petrus Ký: Một thời khó quên
TRUONG CUA TOI = TRUONG CUA CAC BAN VA TRUONG CUA CHUNG TA .
THAN GUI CAC BAN DA TUNG HOC CHUNG VOI NHAU va cac Ban Tren lop hay duoi lop tuy cung truong nhung khong biet nhau
cam on Ong ban Vo Phuong Cuong KQ da gui nhung hinh anh nay de goi nho lai nhung ky niem '
Con thieu pho tuong Ong Petrus Ky, o cong di vao .
Dinh
1. Trường Trung Học Petrus Ký
Sân trường trong giờ chơi
2. TIỂU SỬ NHÀ BÁC HỌC PETRUS TRƯƠNG VĨNH KÝ
3. Nhiệm kỳ HIỆU TRƯỞNG
Trường Xưa , Bạn Cũ...
4.Trường Cũ , Bạn Xưa
DPQ xin được gởi tới những người Ông, người Cha, người Anh của XNC đã đi trước có ai đã từng là Nam sinh của Petrus Trương Vĩnh Ký. Xin ôn lại một thời để nhớ.
Tượng Petrus Ký
Trường Petrus Ky, GS. Nguyễn Thanh Liêm
http://namkyluctinh.org/ntliem/ntliem-truongpetrusky.htm
GS. Nguyễn Thanh Liêm & Trường Petrus Ky, VHLA:
http://tranquanghai.multiply.com/reviews/item/258
Học giả Petrus Ký, VHLA,
http://tranquanghai.info/p1242-viet-hai-:hoc-gia-truong-vinh-ky.html
Petrus Ký, nhà báo Việt Nam tiên phong, VHLA:
http://www.dunglac.org/index.php?m=module2&v=detailarticle&id=279&ia=2555
Nghĩ về Học Giả Trương Vĩnh Ký
Trong bài viết của tác giả Huỳnh Ái Tông tham khảo từ "Các Nhà Văn Quốc Ngữ Tiền Phong ", cùng với bài viết "Tầm vóc quốc tế của Pétrus Ký" của tác giả Mai Bá Triều về nhà báo tiên phong của Việt Nam, một học giả uyên thâm về ngôn ngữ học và một nhà văn hóa có những nổ lực đóng góp tích cực cho quê hương Việt Nam, bài viết này xin đi qua những nét giá trị và trân quí về hình ảnh của Petrus Trương Vĩnh Ký.
Theo Huỳnh Ái Tông cho biết về nguồn gốc và cuộc đời của học giả Petrus Ký như sau:
“Tên thật của ông, là Trương Chánh Ký sau đổi thành Trương Vĩnh Ký, tên thánh là Jean Paptiste, tên chữ là Pétrus, tự Sĩ Tải. Vì vậy người ta thường viết tên ông là Pétrus Jean Paptiste Trương Vĩnh Ký, sanh ngày 6 tháng 12 năm 1837 tại làng Vĩnh Thành (tục danh Cái Mơn), tổng Minh Lý, huyện Tân Minh, phủ Hoằng An, tỉnh Vĩnh Long, sau nầy thuộc tỉnh Bến Tre.
Ông là con thứ ba của Lãnh binh Trương Chánh Thi và Nguyễn Thị Châu, năm 1842, được 5 tuổi, ông học chữ hán với ông giáo Học. Năm 1847, cha ông qua đời trong khi trấn nhậm ở một vùng gần Nam Vang (Phnom Penh), có lẽ sau đó, mẹ ông giao ông cho giáo sĩ Tám, với sự dìu dắt của vị giáo sĩ nầy, ông học chữ Quốc ngữ, sau đó giáo sĩ Tám mất, có nhà truyền giáo người Pháp tên Việt là linh mục Long, đem về nhà dòng chánh ở Cái Nhum (Bến Tre) cho học chữ La tinh. “
Đó là về gia cảnh, còn về đường hoạt dộng ngoài xã hội, ông có những thành công về văn học, nhưng con đường phù du chính trị lại nhiều trắc trở theo tác giả Huỳnh Ái Tông. Trong sự thân tình với quan Toàn quyền Paul Bert khi nhờ ông giúp cho việc liên lạc với triều đình Huế, sau sung Cơ Mật Viện và làm Giám quan, cố vấn cho vua Đồng Khánh. Ngày 11-11-1887 khi Paul Bert mất, ông từ bỏ sân khấu chánh trị mà cả phía Pháp cũng như quan lại Nam triều đầy đố kỵ, vì kẻ không tin cẩn, người lại ghen ghét ông. Ở giai đoạn cuối đời, ông dành nhiều thời giờ cho sáng tác và vui thú văn chương.
"Dưới triều vua Minh Mạng, năm 1835 hạ Chiếu cấm đạo, nên năm 1848, Linh mục Long đưa Trương Vĩnh Ký qua học tại Trung Học Pinhalu ở Campuchea, đây là trường đạo dành để dạy học trò người Việt, Miên, Lào, Thái Lan, Miến Điện và Trung Hoa , nhờ ở chung với học sinh các nước Đông Nam Á mà ông học nói và viết thông thạo các ngôn ngữ kể trên. Năm 1851, Trương Vĩnh Ký theo Linh mục Long qua họctại Tổng Chủng Viện Viễn Đông Quốc Ngoại Truyền Giáo ở Poulo-Pénang (Hạ Châu). Trong 6 năm theo học ở Pénang, ông đã học về văn chương, khoa học, triết lý qua chữ La tinh, và ở tại đây, công có dịp học thêm các ngôn ngữ Pháp, Anh, Hy Lạp, Ấn Độ và Nhật.
Năm 1858, được tin mẹ mất, ông rời Poulo-Pénang trở về Cái Mơn, năm nầy ông được 21 tuổi. Hai năm sau, qua sự giới thiệu của Linh mục Lefèvre, Trương Vĩnh Ký ra làm thông ngôn cho Đại úy Jauréguiberry. Năm 1861, ông lập gia đình với bà Vương Thị Thọ rồi lập gia cư ở Chợ Quán (nay ở ngay tại góc đường Trần Hưng Đạo và Trần Bình Trọng, quận 5 Sàigòn). Năm 1862, ông bị chuyển ra làm việc ở Huế.
Năm 1863, Trương Vĩnh Ký được Pháp phái theo sứ bộ Nam triều do Phan Thanh Giản làm Chánh sứ, phái bộ sang triều kiến Pháp hoàng Napoléon III. Nhờ sứ trình nầy, ông có dịp viếng các nước Anh, Tây Ban Nha, Hy Lạp, Ai Cập, Ý, La Mã. Tại La Mã, ông được Giáo hoàng Pio IX tiếp kiến, còn trong lúc ở Paris, ông kết thân với các nhà thông thái, danh vọng nước Pháp như Paul Bert, Duruy, Littré ... Ông được cử vào Hội viên của hội chuyên khảo về Nhân loại, và hội chuyên học tiếng Đông phương.
Từ năm 1886-1888, Trương Vĩnh Ký được bổ nhậm chức Giám đốc và dạy ngôn ngữ Đông Phương ở Trường Thông Ngôn ( Collège des Interprètes).
Ngày 16-9-1869, ông được Thống soái Nam Kỳ Ohier bổ nhiệm Chánh Tổng Tài tờ Gia Định Báo. Ông đã điều hành tờ báo nầy cho đến năm 1872, Năm nầy ông được thăng Tri Huyện và được bổ nhiệm làm Hiệu trưởng trường Sư Phạm (Ecole Normal). Năm 1874, ông là giáo sư dạy chữ Quốc ngữ và chữ hán ở Trường Hậu Bổ (Collège des Stagiaires).
Từ 1866-1886, khoảng thời gian 20 năm nầy, ông chuyên về vấn đề văn hóa và giáo dục. Nhưng năm 1886, người bạn cũ của ông là Paul Bert sang làm Thống Đốc Nam Kỳ, vì tình bạn ông đã bước sang sân khấu chánh trị, một bước phù du mà cuối cùng cuộc đời ông nghèo nàn, danh vọng một thời đã mai một! "
Trong bài viết của tác giả Cao Tự Thanh bàn về văn nghiệp của Trương Vĩnh Ký
trong quá trình tái cấu trúc xã hội ở Việt Nam hậu bán thế kỷ 19, tác giả viết:
"Nhìn chung, có thể chia các tác phẩm của Trương Vĩnh Ký thành bốn mảng: Sưu tầm – chuyển ngữ (phiên dịch các tác phẩm chữ Hán, phiên âm các tác phẩm chữ Nôm, văn bản hóa các tác phẩm truyền miệng trong dân gian...), Sáng tác (du ký, thơ...), Khảo cứu (về tiếng Việt và một số ngôn ngữ nước ngoài, lịch sử, địa lý, phong tục...), Từ điển, trong đó hai mảng đầu được nhiều người biết tới nhất. Quả thật những đóng góp học thuật và xã hội chủ yếu của ông là nằm trong hai mảng này, mặc dù trên phương diện khảo cứu ông cũng có một số đóng góp đáng chú ý, chẳng hạn quan điểm của ông về tiếng Việt đã được những nhà ngữ học như Cao Xuân Hạo đánh giá cao. Có thể nói hai mảng tác phẩm này của Trương Vĩnh Ký là chứng nhân tại bước ngoặt lớn cuối thế kỷ XIX của văn hóa sử Việt Nam, bước ngoặt mà ảnh hưởng lâu bền đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Tuy nhiên Trương Vĩnh Ký không có học vấn sâu rộng về các lãnh vực khoa học kỹ thuật và tự nhiên, nên hoạt động của ông chủ yếu chỉ giới hạn trong các lãnh vực khoa học xã hội và nhân văn vốn có những mối quan hệ trực tiếp với tư tưởng và chính trị. Hoạt động học thuật và xã hội của ông do đó cũng chịu tác động nhiều hơn của bối cảnh lịch sử đương thời ở Nam Kỳ thuộc địa, khi sự có mặt của người Pháp đã hủy diệt xã hội phong kiến đồng thời tạo ra những tiền đề cho sự hình thành một xã hội khác ở Việt Nam."
Kiến thức uyên bác, năng khiếu thiên bẩm đã tạo cho Petrus Ký là một hình ảnh nổi bật trong văn học sử Việt Nam. Sự nghiệp văn học của ông hình thành trong bối cảnh chuyển đổi từ nền nho học sang tân học với chữ Quốc ngữ theo hệ thống mẫu tự La tinh. Và ông đã thật sự đóng góp nhiều áng văn tiền phong cho sự phát triển chữ Quốc ngữ của chúng ta dùng ngày hôm nay:
"Có thể chia văn nghiệp của Trương Vĩnh Ký làm hai thời kỳ trước 1879 và từ 1879 trở đi. Các tác phẩm được nhiều người biết tới nhất trong thời kỳ đầu có Chuyện đời xưa (sưu tầm, 1866), Abrége de gramaire annamite (biên soạn, 1867), Cours pratique de langue annamite (biên soạn, 1868), Mẹo luật dạy học tiếng Pha Lang Sa (biên soạn, 1869), Poème Kim Vân Kiều (phiên âm, 1875), Petite cours de Géographie de la Basse Cochinchine (biên soạn, 1876), Đại Nam quốc sử ký diễn ca (phiên âm, 1875), Alphabet quốc ngữ (biên soạn, 1876) và nổi bật là hai tác phẩm gắn liền với nhiều tai tiếng của ông tức Chuyến đi Bắc Kỳ năm Ất hợi (du ký, 1876) và Cours d’histoire annamite (à l’usage des écoles de la Basse – Cochinchine) (biên soạn, 1875 – 1877), trong thời kỳ sau thì gồm nhiều tác phẩm như Chuyện khôi hài (sưu tầm, 1882), Kiếp phong trần (sáng tác, 1882), Trương Lưu hầu phú, Cổ Gia Định phong cảnh vịnh, Gia Định thất thủ vịnh, Kim Gia Định phong cảnh vịnh (phiên âm, 1882), Bất cượng chớ cượng làm chi (sáng tác, 1882), Phép lịch sự An Nam (biên soạn, 1883), Tam tự kinh quốc ngữ diễn ca, Sơ học vấn tân quốc ngữ diễn ca (dịch Hán Việt, 1884), Ước lược truyện tích nước An Nam (biên soạn, 1887), Lục Vân Tiên truyện (phiên âm, 1889), Đại học, Trung dung, Minh tâm bửu giám (dịch Hán Việt, 1889) và nổi bật là tờ Miscélannées, tờ báo tư nhân đầu tiên ở Việt Nam (1888 – 1889).... So sánh về ngôn ngữ thì có thể thấy trong thời kỳ đầu ông viết tiếng Pháp nhiều hơn đồng thời phiên âm, phiên dịch tài liệu Hán Nôm ít hơn trong thời kỳ sau, điều này cũng phản ảnh những thay đổi trong sinh hoạt văn hóa đương thời trên địa bàn Lục tỉnh."
Tương tự như hình ảnh thi hào Rabindranath Tagore của Ấn Độ xuất dương ra xứ ngoài để lại những ấn tượng văn minh, những nỗi cảm thông sâu xa về văn hóa, Petrus Ký đã tạo hình ảnh cho người nước ngoài hiểu và cảm thông với văn hóa Việt Nam. Theo tác giả Mai Bá Triều đề cập về những tác phẩm Việt Nam đầu tiên trên diễn đàn khoa học quốc tế:
"Trong chuyến tháp tùng phái bộ Phan Thanh Giản sang Pháp điều đình chuộc lại ba tỉnh miền Đông Nam bộ (từ 14-7-1863 đến 18-3-1864) với vai trò thông dịch viên, Pétrus Trương Vĩnh Ký đã viết tác phẩm đầu tay Khái quát về vương quốc Khơme hay Campuchia (Notice sur le Royaume de Khmer ou de Kambodje) đăng trên nội san của Hội Địa lý (Bulletin de la Société de Géographie) xuất bản năm 1863 ở Paris. Đây được xem là bài viết đầu tiên của một người Việt Nam đăng trên một diễn đàn khoa học quốc tế, cũng là tác phẩm mở đầu cho sự trao đổi văn hóa giữa Việt Nam và thế giới."
Đối với Pétrus Ký, đây cũng là bước khởi đầu sự nghiệp văn hóa ngoài phạm vi xứ sở của mình. Ban biên tập nội san đã đánh giá: “Tác phẩm này của Pétrus Trương Vĩnh Ký, một thông dịch viên cho phái bộ An Nam, sang thăm nước Pháp tháng 10, 11-1863. Tuy còn trẻ (26 tuổi) nhưng kiến thức rất sâu rộng, lại biết nhiều thứ tiếng Tây Âu và phần lớn các ngôn ngữ chính của Á Đông. Tác phẩm này cho thấy ông là người thông thạo tiếng Pháp y như tiếng mẹ đẻ của mình”. Gần bảy trang viết của Pétrus Trương Vĩnh Ký là những lời giới thiệu đầu tiên về vương quốc Khơme hay Campuchia, những phác họa đời sống, phong tục tập quán của xứ này; điều quan trọng là ông đã thông báo cho thế giới sự hiện diện của di chỉ Angkor và các di chỉ khác, nhờ vậy các nhà khoa học trên thế giới đã quan tâm đến nền văn minh Đông Dương. Để nắm vững xứ Campuchia như vậy, Pétrus Trương Vĩnh Ký đã có ba năm lưu trú tại chủng viện Pinhalu ở Campuchia với nhà truyền giáo Bouilleveaux (thường được gọi với tên Việt là cố Long), người được coi là đã phát hiện di tích Angkor."
Giở lại trang lịch sử cũ cho ta thấy rằng Petrus Trương Vĩnh Ký là một nhà ngữ học xuất chúng, một học giả yêu nước, và là một nhà văn hóa anh minh, những đóng góp về văn hóa của ông để lại cho hậu thế rất quí báu. Ông đã thành công về văn hóa, nhưng thất bại về đường chính trị, khi mà triều đình Việt Nam trong buổi giao thời vẫn có những vị quan không có tầm nhìn sâu xa và chiến lược như của xứ Phù Tang trong triều đại của Minh Trị Thiên Hoàng, để ngày hôm nay Nhật Bổn đã nhảy vọt bỏ xa Việt Nam.
Petrus Trương Vĩnh Ký là hình ảnh đẹp đẽ, danh dự Petrus Trương Vĩnh Ký cần được phục hồi và Petrus Trương Vĩnh Ký cần được tri ân xứng đáng, và rằng không mặc cảm.
Việt Hải Los Angeles
Petrus Ký: Một thời khó quên
TRUONG CUA TOI = TRUONG CUA CAC BAN VA TRUONG CUA CHUNG TA .
THAN GUI CAC BAN DA TUNG HOC CHUNG VOI NHAU va cac Ban Tren lop hay duoi lop tuy cung truong nhung khong biet nhau
cam on Ong ban Vo Phuong Cuong KQ da gui nhung hinh anh nay de goi nho lai nhung ky niem '
Con thieu pho tuong Ong Petrus Ky, o cong di vao .
Dinh
1. Trường Trung Học Petrus Ký
Sân trường trong giờ chơi
2. TIỂU SỬ NHÀ BÁC HỌC PETRUS TRƯƠNG VĨNH KÝ
3. Nhiệm kỳ HIỆU TRƯỞNG
Trường Xưa , Bạn Cũ...
4.Trường Cũ , Bạn Xưa
DPQ xin được gởi tới những người Ông, người Cha, người Anh của XNC đã đi trước có ai đã từng là Nam sinh của Petrus Trương Vĩnh Ký. Xin ôn lại một thời để nhớ.
Chỉnh sửa cuối:
